Türkiye Beşeri Ve Ekonomik Cografyası
Türkiye Beşeri Ve Ekonomik Cografyası Beşeri ve Ekonomik CoğrafyaCoğrafyada inceleme alanı bakımından iki büyük anabilim dalından birisini Beşeri ve Ekonomik Coğrafya oluşturmaktadır. Beşeri ve Ekonomik Coğrafya insan faaliyetleri ve bu faaliyetler sonucu ortaya çıkan olayları inceler.Beşeri ve Ekonomik Coğrafya isminden de anlaşıldığı gibi Beşeri Coğrafya ve Ekonomik Coğrafya diye ikiye ayrılmaktadır. Beşeri Coğrafya, bir sahadaki nüfusu, bunların dağılışını, yaş cinsiyet, etkinlik kollarına dağılımı, meskenleri, yerleşme tiplerinin ve bunlarda kullanılan malzemeleri incelemektedir. Ekonomik Coğrafya ise insanların geçimini temin etmek için yaptıkları faaliyetleri (tarım, hayvancılık ve sanayi), ulaşım durumunu, madencilik faaliyetlerini incelemektedir.Nüfus CoğrafyasıYerleşme CoğrafyasıSanayi CoğrafyasıTarım CoğrafyasıTurizm CoğrafyasıUlaşım CoğrafyasıTicaret Coğrafyası Madenler ve Enerji Kaynakları Nüfus ve Nüfus CoğrafyasıNüfus,sınırları belirli bir alanda yaşayan insan sayıdır. Bu alan, dünyanın tatmı olabileceği gibi ülke, bölge, il, ilçe, kö veya ev gibi daha dar saha da olabilmektedir. Nüfusu ve çeşitli özetlliklerini saptamak amaçıyla yapılan sayımın işlemine nüfus sayımı denir.Nüfus sayımı pek çok ülkede belirli aralıklarla gerçekleştirilir. Sayım sonucu bireylerin doğum tarihi, doğum yeri, yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyleri,meslekleri ve uygar durumları gibi nüfusa ilişkin bilgiler elde edilir.Nüfus coğrafyasının yararlandığı verilerin büyük bölümü, nüfus sayımı sonuçlarından elde edilir.Ayrıcı, göç, doğum, ölüm vb. olayların kayıtları ve örnekleme yoluyla yapılan araştırma sonuçlarından da nüfus coğrafyası büyük ölçüde yararlanır. Günümüzdeki ve gelecekteki nüfusun eğitim, Sağlık, iş, beslenme ve barınma gibi ihtiyaçlarının ülke yöneticileri tarfından belirlenmesinde ve bunların giderilmesinde nüfus coğrafyasının büyük önemi vardır.Nüfusun, doğal çevreyi etkileyebilme ve değiştirebilme gücü üzerinde çeşitli faktörler rol oynar. Bu faktörlerin başlıcaları şunlardır:*Nüfus,*Nüfusun dağılışı,*Nüfusun ekonomik faaliyetlerinin türü ve gelişme düzeyi,*Nüfusun kültürel özellikleri, Nufüs coğrafyasının ele aldığı başlıca konular şunlardır:*Nüfus ve çeşitli özelliklerinin (yaş,eğitim,gelir düzeyi,cinsiyet,medeni durumu vb.) tanıtılması,*Nüfusun dağılışı ve nüfus hareketlerinin (nüfus artışı, nüfus azalması, göçler) incelenmesi,*Nüfus hareketlerinden kaynaklanan sorunların incelenmesi, TÜRKİYE'DE YERLEŞMEYerleşme Coğrafyası ve Gelişimiİnsan, hangi uygarlık seviyesinde bulunursa bulunsun derhal derhal bütün gereksinimlerini yer altı ve yer üstü zenginlik kaynaklarından sağlar. Beslenme, barınma, sosyal ve ekonomik iş birliği bu gereksinimlerin başlıcalarıdır.Bu nedenle, insanın üzerinde yaşadığı toprağa bağlanması, vatan edinmesi, "yerleşmesi" doğal ve beşeri bir olaydır. Geniş anlamı ile yerleşme, insanların yaşadıı ve yararlandığı alandır. İnsanlar, yerleşme yerlerini oluştururken hem doğal çevrenin olanaklarından yararlanmış hem de doğal çevreyi değişikliğe uğratmıştır. Birinci dönem: İlk Çağdaş şehirlere ait bilgiler kolay biçimde aktarılmıştır.Bu döneme gezgin ve bilginler şehirlerin konumlarını, ülke ve toplumların özelliklerini eserlerinde abartılı tasvirlerle anlatım etmişlerdir. Daha sonraki dönemlerde yeryüzü, coğrafi keşifler sayesinde daha çok incelenmiş, harita çizim teknikleri geliştirilmiştir. İkinci dönem: 19.yüzyıl başlarından itibaren bilimsel araştırmalara ve coğrafi gözlemlere ağırlık verilmiştir. Bu dönemde yerleşme birimlerinin sınırları ile nüfus yoğunlukları incelenmiştir. Ayıca, şehir ve köy yerleşmeleri, yerleşme şekillerinin (şehir, köy, toplu veya dağınık yerleşme vb.) özellikleri ile ilgili konular da araştırılmıştır.Üçüncü dönem: 20.yüzyıl başlarından itibaren yerleşme coğrafyası konularının araştırılması ve açıklanmasında bilimsel düşünce daha çok egemen olmaya başlamıştır. İnsan ile fiziki çevre arasındaki ilişkiler, küçük bir mekan içinde ele alınıp incelenmiş, buradan umumi bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Fiziki coğrafyanın bir dalı olan şehir coğrafyası, çağımızdaki hızlı kentleşme hareketleri ile büyük bir önem kazanmıştır. Yerleşme Alanı ve Yerleşme Alanını Sınırlandıran FaktörlerYeryüzünde nüfusun dağılışın etkileyen çeşitli faktörler vardır. Örneğin; kuraklık, karasal iklim şartları, bataklık vb. elverişsiz doğal şartlara sahip olan yerler tenhadır. Buna karşılık, elverişli iklime, tarım koşullarına, ulaşım, endüstri ve ticaretin gelişebilmesi için lüzumlu olanaklara sahip olan yerlerde nüfus yoğunluğu fazladır. 1. Beşerî ve ekonomik faktörler: Beşerî ve ekonomik faktörlerin başlıcaları; ulaşım olanakları, ekonomik faaliyetler, nüfusun yapısı ile kültürel özellikleridir. 2.Fizikî faktörler: Denizler, kutup bölgeleri, yükseklik ve kuraklıktır. a) Denizler: Yeryüzünün q'ini kaplayan denizler, yerleşme alanını sınırlandıran en önemli faktördür. Siyah üzerindeki yerleşme kıyıda son bulur. Denizlerin çekilmesi veya ilerlemesi, delta oluşumu, volkanik olaylarla adaların ortaya çıkması gibi coğrafi olaylar, siyah ve denizlerin kapladığı alanı sürekli olarak değiştirmektedir. b) Kutup bölgeleri: Yeryüzünde yerleşme alanını sınırlandıran faktörlerden biri aşırı soğuk iklim şartlarıdır. Her iki yarım kürede kutup noktaları geniş buzullarla kaplıdır. Kutunp daireleri çevresi, yerleşmelerin çok seyrek veya hiç bulunmadığı yerlerdir. Kuzey Kutup dairesi içinde bulunan Grönland, Alaska, Kanada'nın kuzeyi, Sibirya ve İskandinavya yarımadasının kuzeyi bölgeleri çok tenhadır. c) Yükseklik: Yeryüzünde nüfusun büyük bir kızmı ovalardan yaşmaktadır. Dağlık ve yüksek alanlar ise gerek Sıcaklığın düşük olması gerekse tarıma müsait alanların azlığı nedeniyle insanların sürekli olarak yerleşmesine elverişli değildir. ç) Kuraklık: Karalar üzerinde yerleşme alanını sınırlandıran faktörlerden birisined aşırı kuraklıktır. Sıcak ve kurak alanlar, yüksek Sıcaklık, verimsiz Toprak tipi ve Su kaynaklarının yetersizliği gibi nedenlerle yerleşmeye müsait değildir. Yıllık yağış miktarının 350 mm'nin altına indiği alanlarda, sulamasız ekim ve dikim faaliyetlerini uygulayabilmek mümkün değildir. YERLEŞME COĞRAFYASIYerleşme Coğrafyası; tek tek evler ve bunların bir araya gelmesi ile oluşan yerleşim birimlerini inceleyen bir ilim dalıdır. Mahalle, köy, mezra, yayla gibi en küçük yerleşim birimlerinden başlar ve metropollere kadar bütün yerleşim birimlerini inceler.İnsanlar yeryüzüne gelmesiyle kendisine kalacak, iklim ve çeşitli tehlikelerden (yabani hayvanlar ve diğer düşmanlar) koruyacak barınaklar bulma gayreti içerisine girmiştir. Bunun sonucunda da toplumların kültürel ve ekonomik durumlarına bağlı olarak farklı farklı konuk ve yerleşme tipleri ortaya çıkmıştır. SANAYİ COĞRAFYASISanayi Coğrafyası;insan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan endüstri kolları ve bunların dağılışlarını ile gelişme dönemlerini inceler.Sanayi ham yada yarı işlenmiş Maddeleri işleyerek mamul madde haline getirilmesi işidir. Bugünkü çağdaş endüstri uzun geçmişe ve bir çok keşif ve araştırmaların sonucuna dayanmaktadır. Uzun bir süre toplayıcılık ve avcılıkla geçinen insanoğlu Neolitik ile tarıma başlamıştır. 1850'li yıllarda ise başta Kuzeybatı Avrupa (özellikle İngiltere) olmak üzere "Sanayi Devrimi" ile yeni bir döneme başlamıştır. TARIM COĞRAFYASITarım coğrafyası,tek ve çok yıllık Bitkilerin tarla yada bahçelerde ekim ve dikimini,hayvan yetiştiriciliğini,balıkçılığı ve ormancılığı inceleyen ilim dalıdır.Tarım coğrafyası bu ürünlerin yetiştiği yerlerin coğrafi özellikleriyle üretim miktarını ve arz talep durumunu inceleyen bir coğrafya dalıdır.İnsanoğlu dünyaya geldiğinden beri yaşamını sürdürmek için bulunduğu ortamdan gıda temin etmeye çalışmıştır.Önceleri toplayıcılıkla ve hayvancılıkla geçimini sağlayan daha sonra toprağı işleyerek tarıma,hayvanları evcilleştirerek hayvancılığa başlamışlardır.tarımsal faaliyetler,Anadolu,Mezopotamya,Mısır,Hindistan,Pa kistan ve Çin’de günümüzden 6.000-7.000 yıl önce başlamıştır. TARIMDA VERİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER1.TOPRAK VE BAKIMI2.SULAMA3.GÜBRELEME4.TOHUM ISLAHI5.ZİRAİ MÜCADELE6.TOPRAK ANALİZİ7.MAKİNELEŞME8.ÇİFTÇİNİN EĞİTİMİ Ulasim Cografyasi;kara, Hava, demir ve deniz yolu ulasimini inceleyen ilim dalidir. Ulasim ve ulastirma,insani ve onun urettigi mal ve hizmetlerin bir sahadan baska bir sahaya tasinmasi isidir.Tarihin ilk caglarindan beri ulasim insanlarin ana faaliyetlerinin basinda gelmistir. Onceleri evcillestirdikleri hayvanlarin sirtinda gerceklestirilen ulasim faaliyetleri tekerlegin icadýyla hayvanlarin cektigi araclara kaymistir. zamanla insanlar gerek karada gerek denizde devinim eden bir cok ulasim aracı gelistirmistir.
|