Harita Dünyası HaritaYeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe göre küçültülerek düzleme aktarılmış şeklidir. Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için; – Kuşbakışı görünüşü yansıtması,– Bir ölçek dahilinde küçültülmesi,– Bir düzleme aktarılması, gerekir. Haritası çizilen yerin görünüşü tam tepeden yansıtılmalı, çizim kuşbakışı yapılmaz ise şekilde bozulmalar olur ve harita özelliğini yitirip resim olur. Çizilen yerin düzleme aktarılırken kullanılan küçültme oranına ise ölçek denir. Örnek:Yeryüzünün bir bölümünün kuşbakışı olarak çizilmesiyle elde edilen şekillerin harita özelliği taşıyabilmesi için öncelikle aşağıdakilerden hangisi gereklidir? A) Yükseklik değerlerinin verilmiş olmasıB) Kullanılan işaretlerin açıklanmış olmasıC) Eşyükselti eğrileriyle çizilmiş olmasıD) Enlem – Boylam dairelerinin belirtilmiş olmasıE) Çizimin belli bir ölçeğe göre yapılmış olması Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için gereken şartlardan birisi de çizimin bir ölçeğe göre yapılmasıdır.Yanıt E KrokiBir yerin kuşbakışı görünüşünün göz kararı (ölçeksiz) ile küçültülerek düzleme aktarılmış şeklidir. Dünya’nın şeklinden dolayı yeryüzü şekilleri düzleme tam olarak aktarılamaz. fiekil ve boyutlarda bozulmalar görülür. Bu durumun nedeni küresel şeklin düzleme aktarılmasındaki zorluklardır.Örnek:“Dünya haritaları yapılırken, siyah ve denizlerin yerküre üzerindeki biçimleri ve genişlikleri tam olarak yansıtılmamakta ve boyutlarında gerçeğe uymayan bozulmalar olmaktadır.” Bu durumun ana nedeni aşağıdakilerden hangisidir. A) Dünyanın yuvarlak (geoid) olmasıB) Başlangıç meridyeninin hatalı seçilmesiC) Kullanılan ölçeğin küçük olmasıD) Harita çiziminde kullanılan aletlerin yetersizliğiE) Birçok coğrafi özelliğin beraber gösterilmesi Çözüm:Haritalarda meydana gelen bozulmaların esas nedeni Dünya’nın küresel şeklidir.Yanıt A Haritalardaki bozulmaların tek nedeni Dünya’nın şekli değildir. Gösterilen saha büyüdükçe, ölçek küçüldükçe yer şekillerindeki engebe arttıkça haritadaki bozulma artar. Gerçek alanYeryüzündeki bir bölgenin yerşekilleri ve eğimde hesaba katılarak hesaplanmasıdır. İzdüşüm alanYükselti ve eğim ortadan kaldırılarak(her yer 0 metre kabul edilerek) hesaplanan alandır. Ülkemizde gerçek saha ile izdüşüm saha arasındaki farkın en çok olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesi farkın en az olduğu bölge İç Anadolu ve Marmara’dır. (En az olduğu bölüm Konya bölümüdür.) Uyarı:Engebe gerçek saha ile izdüşüm saha arasındaki farkı anlatım eder. Bu ayrım ne kadar çok olursa çizimdeki bozulmada o radde artar. Örnek:Aşağıdaki illerin yüzey şekilleri göz önüne alındığında hangisinin gerçek alanıyla izdüşümsel alanı arası ndaki farkın diğerlerinden daha az olduğu söylenebilir? A) Kastamonu B) Hakkari C) Rize D) fianlıurfa E) Ağrı Çözüm:Yüzey şekillerinin engebeli olduğu alanlarda gerçek alanla izdüşüm saha arasındaki ayrım artar. Düzlük alanlarda ise ayrım azalır.Yanıt D Örnek:Bir yerin izdüşüm yüzölçümü arazideki yükseklikler ve çukurlar dikkate alınmadan, her yer düzlük kabul edilerek yapılan hesaplamalar sonucu elde edilir. Gerçek yüzölçümü ise bu yükseklik ve çukurluklar dikkate alınarak hesaplanır. Buna göre, aşağıdaki ülkelerden hangisinin gerçek yüzölçümü ile izdüşüm yüzölçümü arasındaki ayrım en küçüktür? A) Mısır B) Yunanistan C) İran D) Fransa E) Almanya Çözüm:Yüzey şekillerinin yalın olduğu bölgelerde gerçek saha ile izdüşüm alanı arasındaki ayrım azdır. Mısır’ın yüzey şekilleri yalın olduğundan ayrım azdır.Yanıt A