Güneş Tutulması Neden Olur? Güneş Tutulması nedir?, Güneş Tutulması neden ve nasıl olur? Güneş tutulması, Ay'ın yörünge hareketi esnasında Dünya ile Güneş arasına girmesi ve dolayısıyla Ay'ın Güneş'i azda olsa ya da tümüyle örtmesi neticesinde gözlemlenen doğa olayıdır. Tutulmanın olması için Ay'ın yeniay safhasında olması ve Dünya'ya nazaran Güneş ile kavuşum biçiminde olması, kısaca yörünge düzleminin Dünya'nın Güneş etrafındaki yörünge düzlemi ile çakışması gerekir. Bir yıl içerisinde Ay, Dünya etrafında ortalama 12 kere dönmesine karşın, Ay'ın yörünge düzlemi ile Dünya'nın yörünge düzlemi içinde 5 aşama kadar bir açı olması sonucu, Ay her defasında Güneş'in tam önünden geçmez ve dolayısıyla bu çakışma seyrek şekilde oluşur. Bu yüzden, senede iki ile beş içinde güneş tutulması gözlemlenir. Bunlardan en oldukça ikisi tam tutulma olabilir Güneş tutulması Dünya üstünde dar bir koridor izler. Bu sebepten rastgele bir bölge için güneş tutulması oldukça ender bir olaydır. Güneş tutulması, tam tutulma vakiti haricinde hiçbir zaman çıplak göz ile izlenmemelidir Güneş Tutulma Türleri Tam Güneş Tutulması: Ay'ın Güneş'in Dünya'dan disk biçiminde görünen ışıkyuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur Güneş'in oldukça parlak olan ışıkyuvarı Ay'ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş'in ışıkyuvarından oldukça daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir duruma gelir. Tutulmaya ama tam tutulma vaktinde güvenli şekilde çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir. Halkalı Güneş Tutulması Ay'ın, Güneş'in önünden tam kavuşumlu geçişinde Güneş'i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Ay'ın çapı, Güneş'in ışıkyuvarının çapının ortalama 400'de biridir Ancak Ay'ın Dünya'ya uzaklığı, Güneş'in uzaklığının yine ortalama 400'de biridir Bu sebepten Ay'ın Dünya'dan görünür büyüklüğü Güneş ile ortalama şekilde aynıdır. Ancak gerek Dünya'nın Güneş çevresindeki, gerekse Ay'ın Dünya etrafındaki yörüngeleri tam daire olmadığından, Ay her tam kavuşumlu geçişte Güneş'i tam şekilde örtmez Bu durumda, Güneş diskinin Ay yönünden örtülmeyen kısmı, Dünya'dan halka şeklinde gözlemlenir. Hibrit Güneş Tutulması Tutulmanın Dünya yüzeyinin bazen bölgelerinde tam, bazen bölgelerinde halkalı şekilde gözlenmesi demektir Hibrit tutulmalar ender şekilde görülür. Parçalı Güneş Tutulması Ay'ın Güneş'i azda olsa örtmesi neticeninde oluşur Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma şekilde başlar ve tam kavuşumdan sonrasında yine parçalı tutulma biçiminde devam fiyat ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam şekilde gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma şekilde görülür. Çok kısa bir müddet dahi olsa Güneş'e direk bakmak, göz retinasında kalıcı hasara ve dolayısıyla körlüğe varan görüş kalıcı görüş bozukluklarına neden olabilir Retina acıya duyarlı olmadığından, bu hasarın oluşma hissi algılanmaz. Olağan koşullar altında Güneş, direk bakılamayacak kadar parlaktır Ancak tutulma esnasında Güneş azda olsa örtüldüğünde, parlaklığı azalıp direk bakılabilir bulunduğu yanılsaması kolaylıkla oluşabilir. Özellikle küçükler ve deneyimsiz gözlemciler bu yanılgıya kolaylıkla düşebilirler Göz bebeği en parlak nesneye değil, ortamdaki yekün ışığa nazaran tepki verir. Dolayısıyla göz bebeği Güneş diski azda olsa örtüldüğünde, Güneş'in normal durumuna bakılmış olduğu vaziyetten daha geniş olur, böylelikle ağ tabaka Güneş'in örtülmeyen bölümünden gelen ışınıma daha oldukça maruz kalır. Bu yüzden, tam tutulma müddeti haricinde tutulma halindeki Güneş'e direk bakmak, normal koşullardaki Güneş'e bakmaktan daha tehlikelidir Güneş'e özel önlem alınmaksızın dürbün, teleskop, resim makinesi vizörü benzeri optik araçlarla bakmak ise, çıplak gözle bakmaktan oldukça daha tehlikelidir. Parçalı ve Halkalı Tutulmalar Parçalı ve halkalı Güneş tutulmalarının izlenmesi, özel göz savunması gerektirir Güneş diski, ama Güneş ışınımının ziyan veren bölümünün müsait biçimde filtrelenmesi ile güvenli şekilde izlenebilir. Güneş gözlükleri, yeterli olmadığıundan müsait değildir. Ancak müsait şekilde tasarlanıp imal edilmiş sertifikalı Güneş filtreleri Güneş tutulmasının direk izlenmesi için güvenli olabilir. Güneş diskinin en güvenli izlenme yöntemi, projeksiyondur Bu yöntem, Güneş görüntüsünün, dürbün, teleskop ya da dip bölümünde ortalama 1 mm çapında bir delik açılmış bir karton kutu kullanılarak ak bir kağıda düşürülmesi ile gerçekleştirilebilir Güneş'in bu biçimde yansıtılmış görüntüsü güvenle izlenebilir. Parçalı tutulma sırasında, Güneş'in ne kadarının örtüldüğüne bağlı şekilde havada kararma farkedilebilir Ancak Güneş koronası (taç tabaka) görünmez Güneş'in ortalama üçte ikisi yada daha bir çok örtüldüğünde gün ışığının solduğu anlaşılabilir. Tam Tutulma Elmas Yüzük, 2006 Türkiye Tam Güneş tutulmasını, Güneş'in ışıkküresi Ay'ın diski yönünden tam şekilde örtüldüğünde, çıplak gözle, dürbünle yada teleskopla direk seyretmek güvenlidir. Güneş tacı (korona) bu sırada gözlemlenebilir, renkyuvarı ve hem de Güneş püskürtüsü görülebilir. Baily Boncukları Ay'ın diski Güneş'in ışıkyuvarını tam şekilde kapatmadan ilkin Baily boncukları görülür Bunlar, Ay vadilerinden kaçıp Dünya'ya ulaşan Güneş ışınlarıdır. Tam tutulma, son gün ışığının Ay diskinin kenarından kurtulmuş olduğu anda görülen elmas yüzük tesiri ile başlar Elmas yüzük yok olur, hava belli şekilde kararır, parlak yıldızlar ve gezegenler görünür. Tam tutulma, baştakinin tam karşı yönünden ilk gün ışığının gözükmesi ile yeniden oluşan elmas yüzük tesiri ve hemen peşinden yeniden görünen Baily boncukları ile sona erer. Güneş Tutulmaları ve Depremler Güneş tutulmaları ve depremler içinde bir irtibat bulunduğu yolunda bir takım çevrelerde inanışlar bulunmaktadır Özellikle 11 Ağustos 1999 tam Güneş tutulması'ndan kısa bir müddet sonrasında gerçekleşen 1999 Gölcük Depremi peşinden bu inanışın yaygınlaştığı görülmektedir. Ancak gerek astronomi, gerekse zelzele bilimi uzmanları, bu iki doğal vaka içinde rastgele bir nedensel ilişki bulunmadığını açıklamışlardır.