Ters İbraz(Chargeback) Nedir?

[HomoKo]

Ters İbraz(Chargeback) Nedir? İngilizce adı “chargeback” olan aksi ibraz; Visa ve Mastercard gibi uluslararası ödeme yöntemlerinin şartları arasında yer saha ve kart kullanıcısını korumayı amaçlayan kuraldır. Ters ibraz ile kart kullanıcısı, kartından yapılan ödemeyi, bankası aracılığıyla art almayı amaçlar. Basit anlatımla işleyiş şu şekildedir:Kart sahibi, bankasına başvurur, Kart sahibinin bankası, ödeme çeken kişinin bankasına başvurur, Ödeme çekenin bankası, ödeme çekenden satışla ilgili bilgi ve belgeleri ister, Bilgi ve belgelerin, satışı ispatlamaya yeterli olmaması halinde ödeme çekenin bankası ödemeyi, kart sahibinin bankasına iade eder, Kart sahibinin bankası, ödeme meblağını kart sahibinin hesabına aktarır. Kart sahibinin ödemesini art talep etmesi için genelde şu sebepler ortaya çıkmaktadır:Kartın çalınmış ve yetkisiz kullanılmış olması, Ödeme onayı verilmemiş olması, Satın alınan ürünün hasarlı olması, geç teslim edilmesi ya da hiç teslim edilmemesi, Özellikle internetten yapılan satışlarda aksi ibraz ile sıkça karşılaşılmaktadır. Çevrimiçi ödemelere aracılık eden Paypal, Payu gibi ödeme yöntemleri kullanılarak yapılan satışlarda satıcılar, aksi ibraz ile sıkça karşılaşmaktadır. Bunun en önemli nedeni, internet ortamında yapılan sanal ürün satışlarının ispatının oldukça zor olmasıdır. Örneğin satıcı, yazılımını internet sitesinden satışa sunmakta, alıcı da ürünü satın alıp bilgisayarına indirmektedir. Alıcı üründen memnun dahi olsa, bankasına aksi ibraz başvurusunda bulunup, ödemenin rızasının dışında yapıldığını ya da ürünü elde edemediğini bildirmektedir. Ürünün dijital olması nedeniyle satıcı, satışı ispatlayamamakta(fatura, vs yetersiz kalmaktadır) ve ödemeyi iade etmek durumunda kalmaktadır. Hatta Paypal ile yapılan ödemelerde banka satıcıdan, 20$ ücreti, işlem masrafı olarak çekmektedir. Dolayısıyla satıcı hem ürününü kaybetmiş, üzerine bir de 20$ işlem ücreti ödemiş olmaktadır. Satıcıların aksi ibrazı engelleyebilmesi tam anlamıyla mümkün olmamakla birlikte, ödeme onayını sağlayan 3d güvenlik hizmeti, satıcılar(ve kart sahipleri) açısından faydalıdır. Ancak daha iyi bir güvenlik için satıcıların, satılan ürünün alıcıya ulaştığını ispatlamaya yardımcı yöntemler kullanmaları gerekmektedir. Örneğin, dijital bile olsa ürünün kargo ile gönderilmesi(cd içerisinde) yöntemi ile satıcı, alıcının ürünü elde ettiğini ispatlayabilecektir. Fakat bu tür, alıcıları uğraştırıcı ve vakit kaybettirici yöntemlerin, satışları düşüreceği de muhakkaktır. Her ne kadar açıklandığı şekilde satıcıların aleyhine olsa da aksi ibraz, ziyan gören kart sahiplerini korumaktadır. Özellikle hileli davranışlarla(kısa mesajlara verilen yanıtlar, vb) kişinin kartından çekilen ödemeler, aksi ibraz yöntemiyle art alınabilmektedir. Günümüzde sıkça karşılaşılan, “bankaların sizden kestiği hesap işletim ödemeleri art alacağız”, gibi vaadlerle kişilerin kartlarından nakit çekilmesi gibi durumlarda ödeme yapan, satın aldığı hizmetin gerektiği gibi ya da hiç verilmediğini beyan ederek bankasına başvurup, aksi ibraz talebinde bulunabilir. Kısa mesaj(sms), telefon, e-posta, vb gibi usullerle yapılan satışlarla ilgili ödemeler, mesafeli satışlar kapsamındadır ve yasalarımızca, aksi ibraz dışında da korunmaktadır. Tüketici, cayma hakkı ile de yaptığı ödemenin iadesini talep edebilmektedir.