Wilson İlkeleri / Prensipleri

[BuraK]

Wilson İlkeleri / Prensipleri (8 Ocak 1918) · ABD Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson Birinci Dünya Savaşı sonrasında yapılacak barışın esaslarını ya­yınladığı on dört ilke ile açıklamış, İtilaf devletleri de ABD’yi yanlarında tutmak istediklerinden dolayı bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir. · ABD başkanı Wilson, savaştan sonra barışın de­vam etmesini bir daha böyle büyük savaşların çık­mamasını istiyordu. İlkeler:1.Galip devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak.Açıklama: · Bu madde yeni sömürgeler oluşmasına karşıdır. · Mağlup devletlerin mütareke imzalamasını hızlan­dırmıştır. · Savaştan sonra imzalanan antlaşmalar, bu mad­deye uymamış­tır. 2.Devletlerarası antlaşmalarda açık diplomasi esası uygulanacak. Açıklama: Gizli antlaşmalar hukuken geçersiz sayılmıştır. 3.Karasuları dışındaki denizlerde tam serbestlik sağlanacak4.Uluslar arası ekonomik engeller kaldırılacak ve devletlerarasında eşitlik sağlanacak5.Silahlanmanın azaltılması yolunda karşılıklı gü­venceler verilecektir. Açıklama: İlk silahsızlanma çağrısıdır. 6.Rusya, Belçika, Romanya, İtalya, Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın sınırları yine saptanacak7.Devletlerarası anlaşmazlıkları barış yoluyla çöze­cek uluslararası bir örgüt kurulacak Açıklama: Milletler Cemiyetinin kurulması istenmiştir. Bu toplum Paris Konferansı’nda kurulmuştur. Bu madde Wilson Prensipleri’nin uyulan tek maddesi­dir. Savaş uluslararası meselelerin çözülme­sinde araç olmaktan çıkarılmak istenmiştir. 8.Boğazlar bütün ulusların ticaret gemilerine açık olacak.9.Osmanlı İmparatorluğu’nda Türklerin oturduğu bölgelerin egemenliği sağlanacak; diğer bölgeler­deki uluslara da kendilerini geliştirme hakkı verile­cektir. Açıklama: Osmanlı Devletinin devam edeceği, ama parça­lanacağı vur­gulanmıştır. Bu madde Mondros müta­rekesinden sonra Ana­dolu’da başlayan işgallerin hukuk dışı; bu vaziyet karşısında Türk Kurtuluş Savaşının ise hukuka müsait olduğunu gösterir. Bu madde azınlıklar için ilham kaynağı olmuştur.10.Alsas-Loren Fransa’ya art verilecektir. Açıklama: Bu madde “savaştan sonra mağlup devletlerden toprak alınma­yacaktır” maddesi ile çelişmektedir. Wilson Prensipleri’nin Önemi:1.İttifak grubu mütareke imzalama konusunda cesaretlendi. (Savaşın bitişi hızlandı).2.Çok uluslu imparatorlukların parçalanması ön görüldü3.Wilson ilkeleri itilaf devletlerinin çıkarlarına aksi düşmüştür. Bu nedenle kabullenmiş gibi göründükleri bu ilkeleri kendi çıkarları doğrultusunda yorumla-mışlardır. İttifak devletleri ise bu ilkeleri barışın anahtarı olarak görüp benimsemişlerdir.4.Savaştan sonra prensiplerine uyulmadığını gören ABD belli bir dönem Avrupa siyasetinden çekildi. 5.İmzalanan antlaşmalarda prensiplere uyulmadı6.Kurtuluş Savaşı ve II. Dünya Savaşı’nın çıkması Wilson Prensiplerinin amacına ulaşmadığını göste­rir.