Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)

[BuraK]

Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) Savaşın Umumi Nedenleri1.Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan düşünce­lerin hızla yayılması2.Sanayi İnkılâbı sonucunda gelişen sanayi, berabe­rinde hammadde ve pazar ihtiyacını da ortaya çı­karmıştı. Hammadde ve pazar ihtiyacı ise sömür­geci devletleri karşı karşıya getirdi. 3.Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini kurma­ları sonucunda Avrupa’nın siyasi dengesinin bo­zulması4.Bloklar arası silahlanma yarışının hızlanması Açıklamalar: · Almanya, Fransa’dan Alsas-Loren böl­gesini al­dıktan sonra kendisini Fransa karşısında güvensiz hissetmeye başladı ve kendini güvende hissetmek için ittifaklar ve bloklaşmalar döne­mini başlattı. · Devletlerarası bu çıkar çatışmaları sonucunda Avrupa bloklara ayrılmıştır.1883’te Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında üçlü itti­fak (Bağlaşma Devletleri) kurulmuştur. · Savaş başla­dıktan sonra kendine Anadolu’dan pay verilen İtalya bu gruptan ay­rılmış; ancak bu boşluk Os­manlı Devleti ve Bulgaristan’ın ittifak bloğuna katılmasıyla dol­durulmaya çalışılmıştır. · 1907’de ise İngiltere, Fransa ve Rusya arasında Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri) kurulmuş bu gruba daha sonra Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz, Brezilya, ABD ve Yuna­nis­tan gibi dev­letler de katılmıştır. Bloklaşmanın Önemi:1.Devletlerarası gerilim arttı.2.Fransa ile Almanya arasında 19. yüzyıl sonla­rında başlaması muhtemel olan ikili savaş ertelendi.3.Silah ve bloklu tehdide dayalı zoraki barış dö­nemi oluştu.4.Avusturya ile Sırbistan arasında 28 Temmuz 1914’de başlayan özel savaş dünya savaşına dö­nüştü. Savaşın Özel Nedenleri1.Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet Açıklama: Özel sebepler arasında en etkili neden bu sebeptir. Sömürgeleri kendi topraklarının 104 katına çıkan İngiltere, Almanya’yı sömürgeleri için bir tehdit unsuru olarak görüyordu. Almanya’nın İngiltere aleyhine büyümek istemesine rağmen; İngiltere var durumunu korumak istiyordu. 2.Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı Alsas-Loren bölgesini art almak iste­mesi Açıklama: Almanya 1871 yılında, taş kömürü yönünden varlıklı olan Alsas-Loren ’i Sedan Savaşı ile Fransa’dan almıştı. 3.Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek iste­yen Rusya’nın Almanya ve Avusturya-Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi.4.Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan’ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması)5.Rusya’nın Balkanlara yönelik politikasının Bal­kanlar üzerinden Orta Doğu’ya açılmak isteyen Al­manya’yı tedirgin etmesi. 6.Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın yeni sömürgeler ele geçirmek ve Akdeniz’de etkili ol­mak istemesi. Açıklama: İtalya Akdeniz’e yönelik emelleri için Avusturya ile karşı karşıya geliyordu ki bu vaziyet İtalya’nın Birinci Dünya Savaşı başladıktan sonra İttifak Grubu’nu terk ederek İngil­tere’nin yanına geçme­sinde de etkili oldu. 7.Dini ve kültürel yayılma yarışı Açıklama: Sömürgeci devletler sömürmek istedik­leri bölge­lerde öncelikle dinlerini ve kültürlerini yaymaya çalışıyordu 8.Hanedanlar arası mücadeleler Savaşın Başlaması · Avusturya-Macaristan veliahdının Bosna-Hersek ziyareti sırasında öldürülmesi savaşın başlaması için bir kıvılcım olmuştur. Bu olaydan sonra Avus­turya Sırbistan’a savaş açmıştır. Bunun üzerine Rusya Sır­bistan’ın; Almanya da Avusturya’nın ya-nında yer almış ve İngiltere ile Fransa’nın da dev­reye girmesiyle Birinci Dünya Savaşı başlamıştır. · Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Japonya da sa­vaşa girmiş; Uzakdoğu’daki Alman sömürgelerini ele geçirerek kısa süre içinde amacına ulaşmış ve sa­vaştan çekilmiştir. İttifak (Bağlaşma) Grubu 1.Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, 2.Almanya, 3.İtalya (İtalya savaş başlamadan önce İttifak Gru­bu’ndaysa da savaş başladıktan sonra; Avus­turya ile çıkarları çatıştığı, Almanya’dan beklediği başarıyı bulamadığı, isteklerine İtilaf Grubu’nda ulaşacağına inandığı ve Saklı Antlaşmalar’la kendi­sine yapılan teklifleri cazip bulduğu için 1915’den itibaren İtilaf bloğuna geçmiştir.) 4.Osmanlı Devleti5.Bulgaristan (Bulgaristan’ın savaşa girmesi ile Almanya ile Osmanlı arasında siyah bağlantısı ku­rulmuştur.) Not: Balkan Savaşları, Osmanlı ile Bulgaristan’ın Birinci Dünya Savaşı’na girmesinde etkili olan ortak sebeptir. İtilaf (Anlaşma) Grubu1.İngiltere2.Fransa3.Rusya4.İtalya5.Japonya 6.Sırbistan (Savaştan sonra Yugoslavya’nın çatısı altında siyasi varlığı sona erdi)7.Romanya (Rusya’nın baskıları ve Avusturya topraklarındaki emellerinin bir sonucu olarak sa­vaşa girdi)8.Belçika (Almanya’nın Fransa’ya saldırırken Bel­çika üzerinden geçmesi, Belçika’yı savaşın içine çekti.) 9.Karadağ (Savaştan sonra Yugoslavya çatısı al­tında siyasi varlığı sona erdi.)10.Yunanistan (Savaşın başlangıcında, gidişatında ve sonucunda önemli bir etkisi olmayan Yunanis­tan; savaşa en son katılan devlettir.)11.Portekiz12.ABD (ABD, Almanya’nın ticaret ve yolcu ge­milerini batırması ve ABD ile arasında gerginlik bulunan Meksika ile işbirliği yapması üzerine 2 Nisan 1917’de savaşa katıldı. ABD'’in savaşa gir­mesiyle savaşın dengesi itilaf lehine bir şekil aldı. Savaşın başlangıcında etkili olmayan ABD savaşın sonu­cunda etkili olmuştur. ABD savaşa girerken Wilson Prensiplerini yayınladı. ABD’nin savaşa girmesi savaşın süresinin kısalma­sında, savaşın İtilaf Devletleri lehine sonuçlanmasında, Rusya’nın savaştan çekilmesinden dolayı oluşan boşluğun doldurulmasında etkili oldu. ABD savaşa girmekle tarafsızlık politikasını da bozmuş oldu).13.Brezilya Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Yanına Çek­mek İstemesinin Nedenleri Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan faydalanarak;1.Savaşı Ortadoğu’ya kaydırarak Avrupa’da ra­hatlamak2.Rusya’nın dikkatini Avrupa dışına çekmek3.İngilizlerin sömürge yollarını kesmek (Süveyş Kanalı...)4.Rusya ile İtilaf Devletleri’nin bağlantılarını kes­mek. Osmanlı’nın halifelik gücünden faydalanarak;1.Sömürgelerdeki Müslümanları İngiltere ve Fransa’ya karşı kışkırtmak2.Rus hâkimiyeti altında yaşayan Müslüman Türk­leri Rusya’ya karşı kışkırtmak Açıklama: Çok iyi teçhiz edilip hazırlandığı tak­dirde Os­manlı ordusunun savaşabileceğine inanan Almanya’nın gerek bu beklentisi; gerekse Os­manlı’nın jeopolitik durumuna yönelik olan beklen­tisi büyük oranda gerçekleşti. Fakat Almanya, halifelik müessesesinden umduğunu bulamadı. Not: Almanya, Osmanlı’ya ait olan Musul-Kerkük petrollerinden de faydalanmak istemiştir. Osmanlı Devleti’nin Savaşa Giriş Nedenleri1.Son dönemlerde kaybettiği toprakları art al­mak.2.Siyasi yalnızlıktan kurtulmak (İtilaf grubu savaş esnasında Osmanlı’nın yükünü çekmemek ve Rusya’yı küstürmemek için Osmanlı’yı yanlarına al­mamışlardır.)3.İttihat ve Terakki Partisi’nin; Alman hayranlığı ve Alman desteğiyle ülkenin kalkınabileceği düşüncesi4.Kapitülasyonlar ve dış borçlar nedeniyle artan İngiliz ve Fransız baskısından kurtulmak.5.2 Ağustos 1914’te Almanya ile Osmanlı arasında saklı bir antlaşma yapılması6.19 Ağustos 1914’te Bulgaristan ile Osmanlı ara­sında bir dostluk antlaşması imzalanması7.Turan İmparatorluğu kurma fikri. Not: Enver Paşa, Osmanlı bayrağı altında bütün Türk dünyasını bir­leştirmeyi düş ediyordu. Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünü koruyamadığı bir dönemde Turancılı­k’ın düşünülmesi İttihatçıların hayalciliğini göste­rir.8.Almanya’nın savaşı kazanacağına inanılması9.Yunanlıların “Megali İdea”sını sonuçsuz bırakmak10.Almanya ile saklı ittifak yapılmış olması.11.Rus, İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Türk ve İslam ülkelerinin istiklale kavuşturulacağı dü­şüncesi Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi · İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı Alman gemileri Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır. Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını açıklamış ve ge­milere Yavuz ve Midilli isimlerini vermiştir. · Bu ge­milerin Rusya’nın Sivastopol ve Odesa li­manlarını bombalamaları üzerine Osmanlı Devleti savaşa girmek zorunda kalmıştır. · Rusya, İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’ne savaş açınca; Osmanlı Devleti de 14 Ka­sım 1914’tde Kutsal Cihat duyuru etmiştir. Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesinin Sonuçları1.Yeni cepheler açılmıştır.2.Savaş daha geniş alana yayılmış ve uzamıştır.3.Almanya ve müttefikleri avantaj sağlamıştır.4.İngiltere Kıbrıs’ı kendi topraklarına kattığını açıklamıştır.5.Savaş Orta Doğu’ya kaymıştır.6.Almanya Avrupa’da rahatlamıştır.7.Gizli antlaşmalar gündeme gelmiştir.8.İngiliz sömürge yolları tehlike altına girmiştir.9.Rusya’nın İtilaf devletleri ile bağlantısı zedelen­miştir. Osmanlı’nın Savaş Öncesi Durumu1.Osmanlı Devleti İttihat ve Terakki Partisi tara­fından yönetilmektedir.2.Ordu Almanya’nın desteği ile modernize edil­meye çalışılmaktadır. 3.Suriye, Filistin, Irak, Lübnan ve Hicaz Os­manlı’nın elindedir.4.Ege adalarının durumu belirsizdir.5.Oniki Ada hâlâ İtalya’nın elindedir.6.Kıbrıs İngiltere’nin elindedir.7.Balkan Savaşlarından çıkan Osmanlı Devleti savaşa hazır değildir. İtilaf Grubu’nun Osmanlı’nın Savaşa Girme­sini İstememe Nedenleri1.Savaşın alanının genişleyecek olması.2.İngiliz sömürge yollarının tehlikeye girecek ol­ması.3.Rusya ile İtilaf devletlerinin bağlantılarının kesi­lecek olması4.Şark meselesinin karışık bir ortama istikbal ol­ması5.Sömürgelerdeki Müslümanların İngiltere ve Fransa’ya başkaldırı etme ihtimalinin olması. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti · Trablusgarp ve Balkan savaşlarından yıpranmış olarak çıkan Osmanlı Devleti, savaşın başında taraf­sızlığını duyuru etmiş, boğazları kapatmış, seferberlik duyuru etmiş (seferberlik ilanı; devletin savaşa girece­ğinin bir habercisidir) ve kapitülasyonları da tek taraflı olarak kaldırarak meclisi de tatil etmiştir. · Kapitülasyonların kaldırılmasına en büyük tepki Almanya ve Avusturya-Macaristan’dan gelmiştir. İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti’nin ittifak teklifle­rini kabul etmedikleri gibi kapitülasyonların kaldı­rılmasına da önemli bir tepkide bulunmamıştır. · İttifak teklifi İngiltere ve Fransa tarafından redde­dilen Osmanlı Devleti, Almanya’ya daha çok ya­kınlaşmıştır. Almanya da bu durumu değerlendire­rek Osmanlı’yı kendi yanına çekme gayretini artır­mıştır. · Savaş başladıktan sonra İngilizlerin önünden ka­çan Goeben ve Breslav isimli Alman gemilerini Osmanlı; uluslararası hukuka aykırı olmasına rağ­men, Marmara’ya aldı. Bu gemilerin İngilizlerin Osmanlı’dan parasını aldığı halde, Osmanlı siparişi olan Sultan Osman ve Reşadiye gemilerine karşılık satın alındığı bildirildi. 11 Ağustos 1914’de mey­dana gelen bu vaka halka da kabul ettirildi. Fakat kamu devletin savaşa gireceğinden habersizdi. · Yavuz ve Midilli adları veri­lerek Türk bayrağı çekilmiş olan Alman gemileri, Enver Paşanın emri ile Alman komutan Amiral Souchon komutasında Karadeniz’e çıkarıldı. Bu gemiler, 28-29 Ekim 1914 gecesi Rusya’nın Odesa ve Sivastopol liman­larını bombaladılar. Rusya bunun üzerine Os­manlı’ya 1 Kasım 1914’de savaş duyuru etti. · Tarafsızlığını 12 Kasım 1914’e kadar koruyan Os­manlı; bu tarihte Rusya’ya savaş duyuru etti. Osmanlı Devleti’nin Savaştığı CephelerKafkas Cephesi:Cephenin Açılma Sebepleri:1.Başlamış olan Rus taarruzunu durdurmak2.Bakü petrol bölgelerini el geçirme düşüncesi 3.Orta Asya Türk dünyası ile irtibatlaşarak Rusya’yı zor duruma düşürmek 4.İngiltere’nin Hint sömürge yollarını kesmek5.Enver Paşanın Turan imparatorluğu kurma fikri6.Avrupa’da rahatlamak isteyen Almanya’nın Os­manlı’yı kışkırtması. · 1 Kasım’da harekete geçmiş olan Rus birliklerine karşı Osmanlı 22 Aralıkta harekete geçti. Os­manlı’nın Ruslar karşısında Azapköy ve Köprüköy savaşlarında kazandığı başarılar geçici oldu. · Böl­geye yazlık elbiselerle gönderilen ve yardım getiren geminin Ruslar tarafından batırılmasından dolayı desteksiz kalan Osmanlı askeri, Rusya’nın teknik üstünlüğü ve bölgenin ağır kış şartları karşı­sında büyük bir mağlubiyet aldı. · Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş, Van ve Trabzon Rusların eline geçti. · Çanakkale savaşlarından sonra Kafkas cephesine atanan Mustafa Kemal, 1916’da Muş ve Bit­lis’i Ruslardan art aldı. · Rusya’da Bolşevik İhtilali’nin başlaması (Ekim Devrimi/1917) Kafkas Cephesi’nde Osmanlı lehine sonuçlar ortaya çıkarmış; Ruslarla Osmanlı arasında 15 Ara­lık 1917’de Erzincan Mütarekesi; Ruslar ile İttifak devletleri ve Osmanlı arasında 3 Mart 1918 ise Brest-Litowsk Antlaşması imzalanmıştır. Brest-Litovsk Antlaşması (3 Aralık 1918)Rusya Kafkas cephesini terk ederek Kars, Arda­han ve Batum’u Osmanlı’ya art verdi. Önemi:1.Kafkas, Galiçya, Makedonya ve Romanya cep­hesi kapandı2.Berlin Antlaşması ile kaybedilen Elviye-i Selase (Üç İl: Kars, Ardahan, Batum) Rusya’dan art alındı3.Osmanlı askerî yönden rahatladı4.İtilaf bloğu sarsıldı.Açıklamalar:1.Brest-Litowsk Antlaşmasını İtilaf Devletleri onay­lamadı.2.Ruslar Kafkaslardan çekilince; Gümrü civa­rında, İngilizlerin desteğiyle Ermeni Devleti kuruldu.3.Türkler antlaşmadan sonra geçici olarak Hazar’a kadar ilerle­miştir.4.Ruslar Elviye-i Selase’de halkoylaması yapılma­sını istemiştir. Cephenin Özellikleri:1.Osmanlı’nın savaştığı ilk taarruz cephesidir.2.Osmanlı, mağlup olduğu halde, bu cephede toprak kazandı.3.Ruslar tarafından Osmanlı’ya karşı kullanılmaya çalışıldığından dolayı; bölge­deki Ermeniler 14 Mayıs 1915’de çıkarılan tehcir kanunu ile Suriye böl­gesine gönderildi. Kanal CephesiCephenin Açılma Sebepleri:1.İngiltere’nin Hint sömürge yolarını denetim altına almak.2.Mısır’ı İngiltere’den art almak.3.İslam âlemini İngilizlere karşı harekete geçirmek.4.Almanya’nın telkinleri.Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu İngi­lizler karşısında tutunamayarak Filistin’e çekilmiş­tir. Cephenin Özellikleri:1.Osmanlı’nın ikinci taarruz cephesidir.2.Osmanlı’nın ilk kapanan cephesidir.3.Türk ordusu Tih sahrasında sıcaktan kırılmıştır.4.İngilizler deniz yoluyla sömürgelerinden yardım almıştır.5.Cephe, 14 Ocak 1915’de açılmıştır.6. Almanlar Osmanlı’ya destek göndermiştir.7.Cephenin açılmasında bölgenin jeopolitik özelliği etkili olmuştur.8.Osmanlı, bazı Arap topluluklarından beklediği yardımı alamamıştır. Irak CephesiAçılma Sebepleri:1.İngilizler, Hint Deniz yolunun güvenliğini sağla­yarak bölgedeki Alman tehlikesini ortadan kaldır­mak istemiştir.2.İngilizler Musul-Kerkük petrollerini ele geçirmek ve Ku­zeye çıkarak Rusya’ya yardım etmek iste­miştir.3.İngilizler Almanların Orta Doğu’daki etkisini kırmak istemiştir. Not: Çanakkale Cephesinin açılış sebeplerinden biri de Rusya’ya yardım etmekti. Cephenin Özellikleri:1.İngilizler, 24 Kasım 1915’de Ktesifon; 29 Nisan 1916’da Kutü’lamare’de Türklere mağlup olmuş ve İngiliz General Towsend Türklere tutsak olmuş­tur.2.İngilizler 17 Mart 1917’de Bağdat’a girmeyi başarmıştır. Çanakkale Cephesiİtilaf devletleri tarafından açılmıştır.Açılma nedenleri:1.İstanbul ve boğazları ele geçirerek Osmanlı Dev­leti’ni saf dışı bırakmak Açıklama: Savaşın alanını daraltmak ve süresini kısaltmak 2.Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım götürmek3.Savaşı kısa zamanda sonuçlandırmak4.Balkan uluslarını savaşın içine çekmekİtilaların Balkanları Savaşa Sokma Nedenleri:a-Osmanlı ile Almanya’nın siyah bağlantısını kes­mek.b-Rusya ile karadan bağlantı kurmak.c-Avusturya’yı Balkanlarda zor duruma düşürmek. Açıklama: İtilaf Devletleri, bu cephede başarılı olunduğu takdirde, Balkan devletlerinin bu başarı­dan cesaretlenerek Os­manlı ve Avusturya’dan pay almak için harekete geçebilecekle­rini tahmin edi­yordu. 5.Osmanlı ordularının Kafkas ve Kanal cephele­rinden çekilmesini sağlamak6.Balkanlarda yeni cephe açarak ittifak devletleri­nin birbirine olan irtibatını zayıflatmak.7.İngiltere’ni Kanal Cephesindeki yükünü hafiflet­mek.8.İngiliz sömürge yollarının kontrolünü sağlamak9.Osmanlı ile Almanya’nın bağlantılarını kesmek.10.Rus buğdayının Avrupa’ya naklini sağlamak.İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısıyla 19 Şubat 1915’te denizde başlayan savaş 18 Mart 1915’de Osmanlı’nın zaferi ile sonuçlanmış (Seddülbahir ve Kumkale başarısı); 25 Nisan’da başla­yan siyah savaşları da ittifak devletlerinin mağlubi­yeti ile sonuçlanmıştır. Açıklama: Askerlerine “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” diyen, 19. Tümen komutanı Mustafa Kemal’in Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda kazan­dığı başarılar onun tanınmasına ve ileride millî mücadelenin başına geçmesinde etkili olmuştur. Not: Nusret mayın gemisinin boğaza döşediği mayınların zaferdeki payı büyüktür. Çanakkale Zaferi’nin Sonuçları:1.Birinci Dünya Savaşı uzadı. 2.Rusya’ya yardım götürülemediğinden dolayı Rusya’da artan ekonomik kriz Bolşevik İhtilâli’ne zemin hazırlandı.3.İngiltere ve Fransa saygınlık kaybetti ve büyük ziyan gördü.4.İttifak devletleri safında Sırbistan ve Yunanis­tan’a karşı savaşa giren Bulga­ristan Osmanlı ile Almanya arasında siyah bağlantısı kurdu. (Bulgaris­tan Rusya’nın başarılı olarak Bal­kanlar’a inmesini de istemiyordu).5.Türk ulusunun kendine olan güveni arttı. Bu gü­ven milli mücadeleye taşındı6.Yaklaşık yarım milyon insan hayatını kaybetti7.Askerlerine “Ben size Taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” diyen Mustafa Kemal, bu cephede kazandığı başarılarla tanın­mış, generalliğe terfi etmiş ve Milli Mücadele’de önder olarak kabul edilmiştir.8.Osmanlı’nın saygınlığı arttı.9.İngiliz ve Fransız donanmalarının da mağlup ola­bileceği görüldü10.Sömürge altındaki milletler cesaretlenmiştir.11.Yunanistan ve Romanya’nın savaşa girip gir­meme konusundaki tereddütleri artmıştır.12.İngiltere ve Fransa’nın boğazlara saldırmasını çıkarlarına müsait bulmayan Rusya’nın; boğazlar ken­disine terk edilmediği takdirde Almanya ile barışa­cağını ileri sürerek İngiltere ve Fransa’yı tehdit etmesi, ilk kere saklı antlaşmaları gündeme getirdi. Cephenin Özellikleri:1.Osmanlı’nın zaferi ile sonuçlanan tek cephedir.2.İstanbul’u tehdit eden tek cephedir.3.Saldırının İstanbul’u tehdit etmesi Türk milletinin savunma azmini artırmıştır.4.Mustafa Kemal, savaş esnasında albay; savaş sonrasında ise general olmuştur. Hicaz ve Yemen CephesiOsmanlı Devleti; bu cephede mübarek yerleri koru­mak için savaşmış; ancak Arapların İngilizlerle birlikte devinim etmesinden dolayı başarılı olama­mıştır. İngi­lizlerin 1917’de Akabe’yi ele geçirme­leri sonu­cunda bölgedeki Osmanlı hâkimiyeti sona ermiştir. Cephenin Özellikleri:1.Araplar arasında milliyetçiliğin güçlendiği ve İslamcılık fikrinin etkili olmadığı görülmüştür. Açıklamalar:1.Fahrettin Paşa’nın Medine savunması meş­hurdur.2.I.Dünya Savaşından sonra Arap bölgelerinde İngiltere ve Fransa mandater sistemler kurmuştur. Filistin ve Suriye CephesiKanal harekâtının başarısız olması üzerine karşı taarruza geçen İngilizler Kudüs’ü Osmanlı’dan almıştır. İngiliz ilerleyişi Mustafa Kemal Paşa tara­fından Halep’in kuzeyinde durdurulmuştur.Cephenin umumi komutanı Alman Liman Von Sanders idi. Mondros Mütarekesi imzalanınca; Yıldırım Orduları Komutanlığı Liman Von Sanders’ten alınarak Mustafa Kemal’e verilmiştir. Mustafa Kemal, bundan sonra bölgede savunma tedbirleri al­maya başladıysa da; bir süre sonra İstanbul’a art çağrılmıştır. Cephenin Özellikleri:1.I.Dünya Savaşı esnasında Mustafa Kemal’in sa­vaştığı son cephedir.2.Bu cephede savaşlar sürerken, Mondros Mütare­kesi imzalandı.3.Mustafa Kemal’in mütareke sonrasında Türk ordusunu hızlı bir şekilde Anadolu’ya çekmesi, mütareke gereğince İtilaf Devletleri’ne teslim edil­mesi gereken Türk askerinin, teslim olmasını ön­ledi ki bu askerler Kurtuluş Savaşı’nın askeri gü­cünü oluşturdu. Not: Bu cepheye İtalyanlar ve Fransızlar da asker göndermiştir. Galiçya-Makedonya-Romanya CepheleriOsmanlı Devleti, bu cephelerde müttefiklerine yardım etmek ve Makedonya üzerinden geçen ve Al­manya ile siyah bağlantısını sağlayan demiryolunun güvenliğini sağlamak için savaşmıştır.Osmanlı Devleti, bu cephelerde Rus, Sırp, Romen ve Fran­sız güçlerine karşı savaşmıştır. Brest-Litowsk Ant­laşması ile bu cephe kapanmıştır. Bu cepheler, Os­manlı’nın toprakları dışında savaştığı cephelerdir. Savaşı Bitiren Ateşkes Antlaşmaları1.Bulgaristan ile: (Selanik, 29 Eylül 1918)2.Osmanlı ile: (Mondros, 30 Ekim 1918)3.Avusturya ile: (Villagusti, 3 Kasım 1918)4.Almanya ile: (Redhondes, 11Kasım 1918 ) Açıklamalar:1.Almanya’da 9 Kasım 1918’de cumhuriyet duyuru edildi.2.Avusturya’nın savaştan çekilmesinde kendisine bağlı azınlık­ların başkaldırı etmeleri etkili oldu.3.Romanya, Rusya savaştan çekilince savaştan çekildi4.Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi Osmanlı ile Al-manya’nın siyah bağlantısını kesti. Barış Antlaşmaları1.Versailles / Versay Antlaşması (28 Haziran 1919)Versay Antlaşması, Almanya ile imzalanmıştır.Bazı Maddeleri:1.Almanya Alsac bölgesi ve Saar bölgesini Fransa’ya; deniz aşırı bölgelerini İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya’ya bıraktı.2.Kiel Kanalı ve Alman nehirleri uluslararası hale getirildi.3.Almanya, Avusturya ile birleşmemeyi garanti etti.4.Almanya, Yugoslavya ve Çekoslovakya’yı tanıdı.5.Askerlik zorunlu olmaktan çıkarıldı6.Almanya ekonomik yükümlülüklere uyacağını ve savaş tazminatını vereceğini kabul etti.Önemi:1.İngiltere en güçlü rakibinden kurtuldu2.Almanya, uzun süre savaşamayacak hale getirildi3.Antlaşma hükümlerini müsait bulmayan Almanya, II. Dünya Savaşının çıkmasında etkili oldu4.Alman sömürgeleri, İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya arasında paylaşıldı. 2.Saint Germain Antlaşması (10 Eylül 1919)Bu antlaşma, Avusturya ile imzalanmıştır.Bazı Maddeleri:1.Avusturya Macaristan, Yugoslavya ve Çekoslo­vakya’yı tanıdı2.Almanya ile birleşmemeyi garanti etti3.Mağlubiyetin gerektirdiği yükümlülükleri kabul etti. Not: Avusturya’nın denizle bağlantısı kesildi. 3.Neuilly (Nöyyi) Antlaşması (27 Kasım 1917)Bu antlaşma Bulgaristan ile imzalanmıştır.Bazı maddeleri:1.Bulgaristan Gümülcine ve Dedeağaç’ı Yunanis­tan’a; Dobruca’yı Romanya’ya bıraktı.2.Mağlubiyetin getirdiği yükümlülükleri kabul etti.3.Ordu 25.000 ile sınırlandırıldı. Not: Bulgaristan’ın Ege ile bağlantısı kesildi. 4.Trianon (Triyanon)Antlaşması (6 Haziran 1920)Macaristan’daki rejim değişikliği nede­niyle bu antlaşmanın imzalanması gecikmiştir. Macaristan bu antlaşma ile bağımsız bir devlet olarak tanın­makla birlikte denize çıkışı olmayan küçük bir devlet haline gelmiştir. Not: Macaristan’a mağlup devlet muamelesi ya­pılmıştır. Barış Antlaşmalarının Özellikleri:1.Yeni devletler kuruldu2.Askeri ve ekonomik sınırlamalar getirildi3.Sınırlar değiştirildi. İtilaf Grubu’nun Savaştaki Dezavantajları1.Rusya’nın savaştan çekilmesi2.Sömürgelerde bıkkınlık görülmesi3.Çanakkale’nin geçilememesi4.Osmanlı’nın savaşı Orta Doğu’ya çekmesi5.Bulgaristan’ın İttifak Grubuna girmesi İttifak Grubu’nun Savaştaki Dezavantajları1.İngilizlerin denizlerde güçlü olması2.İngiltere’nin sömürgelerinden destek alması3.Avusturya ve Osmanlı’nın etnik problemlerle uğraşması4.ABD’nin İtilaf Grubunda savaşa girmesi5.İtalya’nın İtilaf Grubuna geçmesi Rusya’nın Savaştan Çekilmesinin Sonuçları1.İngilizler, Anadolu için Yunanlıları ön plana çı­karmaya başladı2.Ermenilerin koruyuculuğu ABD’ye verildi3.Gizli antlaşmalar değişti4.Brest-Litowsk Antlaşması imzalandı5.Kafkas, Galiçya, Romanya ve Makedonya cep­heleri kapandı6.Osmanlı Kars, Ardahan ve Batum’u art aldı7.İtilaf bloğunda oluşan boşluk önce İtalya ile sonra ise ABD ile doldurulmaya çalışıldı Birinci Dünya Savaşı’nın Umumi Sonuçları 1.Avrupa’daki var dengeler değişti2.Rakiplerini etkisiz hale getiren İngiltere ve Fransa en kazançlı devletler olurken; galipler safında yer saha İtalya ve Rusya hedefledikleri amaçlarına ulaşamamışlardır.3.Osmanlı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanmış; Çarlık Rusya’sı yıkılmıştır.4.Türkiye, Macaristan, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Letonya, Litvanya ve Ukrayna gibi yeni devletler kurulmuştur. Açıklama: Yugoslavya, Sırbistan, Karadağ, Bosna Hersek, Makedonya ve Slovenya’nın birleşmesi sonucunda kurulmuştur. 5.Cemiyet-i Akvam kurulmuştur(1920).6.Sömürgecilik yerini manda ve himayeye bırakmıştır.7.Barış Antlaşmalarında milliyetçilik prensibine dikkat edilmemesi azınlık sorununun ortaya çıkma­sına neden olmuştur.8.Merkezi İmparatorlukların parçalanması sonucu Avrupa ve Ortadoğu’da denge boşlukları ortaya çıkmıştır. 9.Komünizm, Faşizm, Nazizm gibi, demokratik olmayan, totaliter rejimler ortaya çıkmıştır.10.Sivil savunma düşüncesi ortaya çıkmış; böylece cephe gerisindeki sivil halkın korunması amaçlan­mıştır.11.Barış Antlaşmaları devletlerin eşitliği ilkesine aykırı olduğu için sürekli bir barış ortamı sağlanamamış, bu yüzden İkinci Dünya Savaşı çıkmıştır.12.Bazı devletler ekonomik krizlere girdi13.Ümmetçilik ve Turancılık iflas etti.14.Milliyetçilik güçlendi ve milli devletlerin kuru­luşu hızlandı15.Deniz altı gemileri önem kazandı16.ABD yine içine kapandı17.İngiltere ve Fransa Ortadoğu kaynaklarını ele geçirdi18.Suriye, Irak, Lübnan ve Hicaz Osmanlı’dan ay­rıldı.19.Irak, Suriye, Lübnan ve Filistin’de mandater yönetimler kuruldu.20-İttihat ve Terakki Partisi dağıldı. Açıklamalar: 1.Birinci Dünya Savaşı’nda ilk kere tank ve kimyasal silah kullanıldı.2.Savaştan sonra sınırlar çizilirken milliyetlerin dağılımı dikkate alınmadığından dolayı savaştan sonra da milliyet olayları devam etti.3.İtalya savaş başlamadan önce Fransa ile saklı antlaşma yaptı4.Paris Konferansı’nda Doğu Trakya Yunanistan’a verildi.5.ABD I. ve II. Dünya Savaşı’nın bitmesinde etkili oldu.6.ABD savaşa girerken uluslararası dengede yerini almak istedi.7.ABD savaşa 2 Şubat 1918’de fiilen girdi.8.Savaştan sonra; Almanya’nın güçlenmemesi İngiltere ve Fransa için esas siyaset oldu.9.Versay, Nöyyi, Sen-Jermen ve Trianon antlaşma­ları II. Dünya Savaşı’nın çıkması ile yürürlükten kalktı10.Osmanlı, ABD, Yunanistan, Bulgaristan, Japonya ve Romanya savaşın başlangıcında et­kili olma­mış­tır.11.Boğazların Osmanlı Devleti’nin elinde olması; Mustafa Kemal’e göre Osmanlı Devleti’ni savaşa sokabilecek stratejik bir etkendi.12.Rusya’da Bolşevik ihtilali çıkınca; Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan bağımsız oldu. 13.Ukrayna 22 Ocak 1918’de bağımsız oldu14.Savaştan önce İngiliz sömürgeleri kendisinin 104 katı, Fran­sız sömürgeleri ise kendisinin 20 katıdır.15.Osmanlı’yı paylaşmak savaşın başlangıç sebeple­rinden değildir.16.Mağlup devletlerin bir daha savaşmaya cesaret edememesi için antlaşmalara ağır maddeler kondu. 17.Birinci Dünya Savaşı’nda Danimarka, Norveç, İsveç, İsviçre ve İspanya tarafsız kalmıştır.