Osmanlı Devletinde Ferik

[BuraK]

Ferik Osmanlı Devleti'nde büyük askerî rütbelerden birinin adı. Yeniçeri ocağının kaldırılmasından sonra Osmanlı ordusunda bir kolorduyu meydana getiren yedi birlikten her biri. Feriklik yeniçeri ocağının kaldırılmasından (1826) sonra kurulan Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye teşkilâtında müşir ile mirliva rütbesi arasında tespit edilmiştir. O sırada iki feriklik mevcuttu Hassa ferikliği Mansûra ferikliği. 1830-1835 yılları arasında ferikliğin teşrifattaki (protokoldeki) yeri hakkında kati bir bilgi yoktur. 1835’te feriklik rütbesi Anadolu kazaskerliği ve rütbe-i sâniyenin sınıf-ı önce mümeyyizi ile aynı derecede olduğu kabul edildi. Feriklik Bâlâ rütbesinin kurulmasından sonra 1847’de teşrifattaki yerini kati olarak bulmuştu. Böylece feriklik; İstanbul pâyesi ûlâ evvelliği ve Rumeli beylerbeyliği ile aynı derecede bir rütbe hâline geldi. 1903’te müşirlik ile feriklik rütbesi arasında sivilde bâlâ rütbesine eşit olmak üzere birinci feriklik rütbesi kurulmuş ve ilk olarak Tüfekçibaşı Tahir Paşa ile fahrî yaverlerden Salâhaddin Şakir ve Nâsır paşalara verilmiştir. Ferikler paşa unvanını taşırlar ve kendilerine konuşma sırasında “Saâdetlü paşa hazretleri” denirdi. Yazılarda ise “Saâdetlü efendim hazretleri” diye yazılırdı. Cumhuriyet döneminde birinci ferikler ile feriklerin sahip oldukları unvanlar kullanılmakla beraber bunlar bir süre daha paşa unvanını korudular. Nihayet bu unvanlar; efendi bey vs. unvanları ile beraber 1934 tarih ve 5290 sayılı kanunla kaldırıldı. Ferikin bugünkü karşılığı olarak; birinci ferik korgeneral ikinci ferik ise tümgeneraldir.