Misak-ı Millî

[BuraK]

Misak-ı Millî İstiklâl Harbi yıllarında toplanan son Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin aldığı kararlar “Ahd-i Millî” ve “Mîsâk-ı Millî” adı altında altı maddeden meydana gelir. Meclis 28 Ocak 1920’de toplandı. Osmanlı Sultanı Vahideddin Han rahatsız olduğundan Meclisin açış konuşmasını İçişleri Bakanı Damad Şerif Paşa okudu. “Felâh-ı Vatan” yani vatanın kurtuluşu istendi. Mecliste Erzurum Mebusu Celaleddin Ârif Beyin başkanlık ettiği Felâh-ı Vatan grubundaki milletvekillerince Mîsâk-ı Millî hazırlandı. Erzurum ve Sivas kongrelerindeki beyannameler kabul edildi. Millî Kurtuluş Programı hazırlandı ve millî hudutlarımız tespit edilerek hukuk ve politika anlayışı esaslarına göre ortaya kondu. Altı madde hâlinde yazılıp oybirliği ve heyecanla kabul edilen Mîsâk-ı Millînin girişinde şöyle deniliyordu: “Osmanlı Mebuslar Meclisi üyeleri yapılacak fedakârlığın en son mertebesine göre hazırlanan aşağıdaki esaslarla devletimizin istiklâlini ve milletimizin barış ve sükûna kavuşabilmesi bunlar gerçekleşmeden Osmanlı saltanatı ve cemiyetinin varlığı ile devamının imkânsızlığını hep beraber kabul ve onay etmişlerdir.” Mîsâk-ı Millînin altı maddesi şunlardır: 1. Arapça konuşan ancak 30 Ekim 1918 Mondros Mütârekesi'ne göre; düşman işgali altında kalan bölge halkının durumu bunların hür olarak verecekleri oylara göre belirlenmelidir. Mütâreke çizgisinin içinde ve dışında kalan bu yerlerin İslâm ve soyca bir olan Osmanlı çokluğunun oturduğu bölgelerin hepsi hüküm ve eylem bakımından Anayurttan hiçbir sebeple ayrılmaz bir bütündür. (Bu maddeye göre; Irak kuzeyindeki Musul-Süleymaniye-Erbil ve Kerkük bölgeleri Türkleriyle Suriye kuzeyindeki Rakka-Halep-Antalya ve İskenderun-Hatay kesimlerindeki Türklerin Anayurttan koparılamayacağını belirtiyor Kıbrıs Adası Devletler Hukuku bakımından Türkiye’ye ait olduğundan 1914 sonunda İngiltere’nin tek taraflı ilhakı hükümsüz sayılıyordu.) 2. Halkın ilk serbest kaldıkları sırada (Haziran 1918’de) verdikleri oylarıyla Anayurda katılma kararını belirten Elviye-i Selâse (Üç Sancak: Kars; Oltu Olur ve Şenkaya iç Ardahan; Artvin ve Avara ile Çürüksu iç Batum) için gerekirse yeniden serbestçe oylama yapılmasını kabul ederiz. 3. Batı Trakya’nın geleceği de oralarda oturanların serbestçe verecekleri oylara göre belirlenmelidir. 4. İslâm Halifeliğinin Osmanlı Saltanatının ve Hükümetinin merkezi İstanbul şehriyle Marmara Denizinin (Boğazlar'la birlikte) güvenliği korunmalıdır. Bu şartlara uyularak Akdeniz-Çanakkale ve Karadeniz-İstanbul Boğazlarının dünya ticaretiyle ulaşımına açık tutulması için bizim de ilgili devletlerle beraber vereceğimiz karar geçerli sayılır. 5. Azınlıkların hakları İtilâf Devletleriyle hasımları ve bir takım ortakları arasında kararlaştırılan anlaşma esaslarına göre (komşu ülkelerdeki Müslümanların da bu haklardan istifâdeleri güveniyle) tarafımızdan sağlanacaktır. 6. Millî ve iktisadî gelişmemize imkân vermek ve daha çağdaş muntazam yönetim ile işleri yürütmek için her devlet gibi bizim de gelişmemizi sağlamak üzere tam bir serbestliğe ulaşmamız yaşam varlığımızın temelidir. Bu sebeple siyasî adlî malî ve diğerleri gibi gelişmemize mani olan bağların karşısındayız. Ortaya çıkacak devlet borçlarımızın ödeme şartları da bu esaslara aykırı olmayacaktır. Türk Millî Mücadelesinin ana programını hem de Türkiye’nin millî ve etnik hudutlarını belirten bu Mîsâk-ı Millî; 28 Ocak 1920 Çarşamba günü kabul edilip 17 Şubat 1920’de gazete ve ajanslar yoluyla bütün dünyaya ilân edildi. Anadolu’da başlatılan Millî Mücadelenin İstanbul’da Osmanlı Mebuslar Meclisince kabulü meselenin Devletler Hukukunca sağlanmasını ortaya koyması bakımından önemlidir. Osmanlı Devleti'nin varlığına ve istiklâline tahammül edemeyen işgalci İtilâf Devletleri Türk Kurtuluş Mücadelesine karşı harekete geçti. 16 mart 1920’de İstanbul İngilizler tarafından işgal edildi. Anadolu Trakya ve Adalar’daki işgal ve hareketler hızlandı. Buna tepki olarak da Türk Milleti bütün imkânlarını seferber ederek başlatılan Millî Mücadeleye katıldı.