Babailer ayaklanması

[BuraK]

Babailer ayaklanması Babailer ayaklanması, Anadolu Selçuklu devletine karşı dinsel-siyasal türkmen ayaklanması (1240). Kentlerdeki sünni halka dayalı bir devlet örgütü kuran Anadolu Selçukluları sınırlarda ve kırsal bölgelerde yaşayan Türkmenler'i giderek dışladılar. Ekonomik ve toplumsal açıdan olduğu kadar dinsel inançları bakımından da kentlilerden ayrılan Türkmenlerin islamlığı kentlerin sünni islamlığından farklı, Türklerin eski şaman geleneklerinin, tasavvuf biçimine girmiş Şiiliğin, bazı mahalli inançların etkisini taşıyan bir islamlıktı. Kırsal kesimde dinsel yaşamın düzenleyicileri, kentlerdeki sünni ulemadan çok farklı, eski türk şamanlarının islamlaşmış bir devamından başka bir şey olmayan türkmen babalarıydı. Öte yandan iktisadi güçlükler, moğol istilalarının sayılarını daha da artırdığı Türkmenler ile Selçuklu yöneticileri arasındaki çelişkiyi derinleştirmiş, onları devlete karşı asi bir öğe durumuna getirmişti. Bu ortamda Amasya'nın Çat köyüne yerleşen yarı türk şamanı, yarı islam şeyhi Baba ilyas, dinden ve adaletten ayrılmakla suçladığı selçuklu yöneticilerine karşı propagandaya başladı. Gıyasettln Keyhüsrev H'ye karşı açıktan açığa cihat duyuru ederek müritleri aracılığıyla taraftarlarını çoğalttı. Bu arada Urfa, Harran bölgesindeki Harizmşahlar'ı da selçuklu sultanına karşı savaşa çağırdı. Baba ilyas'ın halifesi Baba ishak'ın öncülüğünde ayaklanan Türkmenler Sü-meysat (Samsat), Kâhta, Adıyaman bölgesini yakıp yıktılar; kendilerine katılmayan müslüman ve hırlstiyanları öldürüp, mallarını yağmadılar. Üzerlerine gönderilen Malatya subaşısı Muzafferettin Alişir'i iki kez yendiler, ardından Sivas'a yürüdüler. Sivas'ı yağmaladıktan sonra kendilerine katılan göçebe Türkmenler ile sayıları daha da artmış olarak Baba ilyas'a kavuşmak üzere Tokat ve Amasya'ya doğru ilerlediler. Telaşa kapılan Gıyaset-tin Keyhüsrev II, Beyşehir gölü üzerindeki Kubadabad adasına çekildi ve ünlü komutanlarından Mübarizettin Armağan-şah'ı Amasya subaşısı atayarak ayaklanmayı bastırmakla görevlendirdi. Türkmenlerden önce Amasya'ya varan Armağanşah, Baba ilyas'ı yakalayarak kale burcuna astı. Baba ilyas'ın ölümsüzlüğüne inanan Türkmenler Amasya'ya ulaştıklarında kente saldırdılar ve Armağanşah'ı öldürdükten sonra, Konya'ya doğru yürüdüler. Sultan, Moğollar'a karşı Erzurum uc'unda bekleyen ordusunu harekete geçirdi. Selçuklu hizmetindeki frank ve gürcü birlikleri de orduya katıldı. Selçuklu ordusu, Baba İshak önderliğindeki Türkmenler ile Kırşehir'in Malya ovasında karşılaştı. Baba İlyas'ın dinsel gücünden ürken islam askeri savaşmaktan çekindiğinden, ilk olarak hıristiyan askerler savaşa sürüldü. Hıristiyan öncüler Türkmenler'in ilk hücumunu püskürtünce cesaretlenen islam askeri de savaşa girdi ve çok küçük yaştaki çocuklar dışında tüm Türkmenler kılıçtan geçiriidi.