Ünlü Coğrafyacılar

[Lucas]

Coğrafyacılar, ünlü coğrafyacılar, coğrafya PİRİ REİS kısaca hayatı : 1470 - 1554 yılları arasında yaşamıştır. Büyük Türk Amirali Piri Reis devrinin en ünlü Türk kartoğrafıdır. Dünya haritasını hazırlayan ilk Türk ünvanına sahiptir. Bu haritanın sadece Amerika'yı gösteren paftası günümüze ulaşmıştır. TALES kısaca hayatı : MÖ. 636 - 546 yılları arasında yaşamıştır. Ege kıyısında bulunan Milet'te doğmuştur. Daha çok matematik alanında çalışma yapmıştır. TALESİN eseri : Coğrafi görüş olarak dünyanın şeki hakkında bir teori ortaya atmıştır. Tales'e göre dünya okyanuslar üzerinde yüzen bir diske eş ve de yuvarlaktır. EVLİYA ÇELEBİ kısaca hayatı: 1611 - 1682 yılları arasında yaişamış ünlü bir seyyahtır. 17. yüzyılın en büyük Türk gezginidir. Gezdiği yerlerin beşeri ve fiziki coğrafya özelliklerini tasfir ederek eserinde toplamış ve bu yapıt günümüz coğrafyacılar tarafından benimsenen önemli bir kaynaktır. ARİSTO : kısaca hayatı : MÖ. 384 - 322 yılları arasında yaşamıştır. Sisamlı ya da Makedonyalı olduğu sanılmaktadır. Büyük İskendere hocalık Eflatun'a ise öğrencilik yapmıştır. Başta matematik ve felsefe olmak üzere çağının bütün ilimleriyle uğraşmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğu görüşünü rasyonel olarak ortaya koyan ilk ilim adamıdır. Bu yargıya ay tutulması sırasında dünyanın ay üzerine düşen gölgesinin dairesel olduğu varsıyımından hareketle ancak yuvarlak bir cismin gölgesinin yuvarlak olabileceği varsayımından dünyanın biçiminin yuvarlak olduğu görüşünü ileri sürmüştür. ERATOSTENES kısaca hayatı: MÖ. 276 - 195 yılları aradında yaşamıştır. Asvan'da doğmuştur. Öğrenimini Atina'da yaptıktan sonra İskenderiye'ye yerleşerek çalışmalarını orada sürdürmüştür. Coğrafya ismini ilk kullanan kişi olduğu için coğrafya ilminin adını ilk koyan kişi olarak bilinir. Dünyanın ekvator üzerinde çevre uzunluğunu ve bir derecelik meridyen yayını hesaplamıştır. Bölgesel coğrafyanın gelişmesine de katkısı olmuştur. BATLAMYUS kısaca hayatı : Doğum ve ölüm tarihleri tam olarak bilinmemektedir. Mısır'da MS. I.Yüzyılda doğduğu söylenmektedir. Roma İmp. devri coğrafyacısı olduğu kabul edilir. Roma imparatorluğu devrinde dünyayı en gerçekçi bir şekilde tasvir etmiş coğrafyacı olarak bilinir. Hazırladığı dünya haritası gerçeğe nisbeten yakındır. Çalışmalarında bugünkü Hint Okyanusu güneyinde büyük bir siyah parçası bulunduğunu ileri sürmüş ve bu siyah parçasının daha sonradan Antarika olduğu anlaşılacaktır. BİRUNİ kısaca hayatı : 978 - 1048 yılları arasında yaşamıştır. Harezm'de doğduğu söylenmektedir. Çağının ünlü bir matematik ve matematik coğrafyacısı olarak bilinir. Dünyanın yarıçapın 6.4257 km. olarak hesaplamıştır(Gerçeği : 6.376 km.). Dünyanın çevresini 42.516 km olarak hesaplamıştır(Gerçeği : 40.076km). COPERNİCUS kısaca hayatı : 1564 - 1642 yılları arasında yaşamış İtalyan gökbilimcidir. Teleskobu kullanarak gezeghen ve yıoldızlarıo inceleyen ilk ilim adamıdır. İncelemeleri sonucunda ayın üzerindeki kraterleri güneş lekelerini gezegenlerin güneş çevresinde devinim ettiğini ortaya koymuştur. KEPLER kısaca hayatı : 1571 - 1630 yılları arasında yaşamış alman gökbilimcidir. Gezegenlerin güneşçevresinde elips biçiminde yörüngeleri vardır görüşünü ileri sürerek bu görüşünü ispatlamıştır. HUMBOLT kısaca hayatı :1769 - 1859 yılları arasıonda yaşayan alman coğrafyacıdır. Humbold coğrayfya dışında yerbilimlerinin de ilk temsilcisi sayılır. - Coğrafya ilmine bilimsel anlamda gezi-gözlem metodunu kazandırmıştır. - Coğrafya ilmine sebep-sonuç dağılış ve alaka preniplerini kazandırmıştır. - İzoterm izohips izobat profil ve kesit gibi yardımcı anlatım şekillerini coğrafyaya kazandırmıştır. - Humbolt soğuk su akıntısını keşfetmiştir. RİTTER kısaca hayatı : 1779 - 1859 yılları arasında yaşayan Alman coğrafyacıdır. Aynı zamanda tarihçi ve filozoftur. Beşeri coğrafya insan ileçevrearasındaki ilişkeleri inceler tezini ileri sürerek beşeri coğrafyanın konusunu belirlemiştir. RATZEL kısaca hayatı : 1844 - 1904 yılları arasında yalşayan alman coğrafyacıdır. Beşeri coğrafya adlı eseri ilk yazan bilimadamıdır. Ayrıca politik coğrafya adlı eseriyle siyasi coğrafyanın kurucusu sayılır.Bu eserinde ileri sürdüğü görüşler Hitler'in dünya egemenliği kurma hülyasına bile esas oluşturmuştur. WEGENER kısaca hayatı : 1880 - 1930 yılları arasında yaşamış Alman bilimadamıdır. Aynı zamanda birmeteoroloji uzmanıdır. Kıta kayması kuramını ilk ortaya atan bilimadamıdır. Carl Ritter : Alman tarihçi coğrafyacı filozof “Asiatich Turkei” (Asya Türkiye’si) adlı eserinde 1840’a kadar bilinen diğer seyahat belgelerini bir araya getirerek sarayın mimarisi ve tarihi hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. "Coğrafya İlminde Tarihi Esaslar" adlı eserinde Beşerî Coğrafyayı tanımlamış çevre ve insan arasındaki ilişkileri incelemiştir. Beşeri incelemelerde insan ve çevrenin aynı oranda etkili olduğunu bu nedenle sadece birisine ağırlık vermenin doğru olmadığını savunmuştur. Tarihi olayların açıklanması sırasında coğrafi çevre şartlarının dikkate alınması gerektiğini anlatım etmiştir. Ona göre tarih ve coğrafya birbirni tamamlayan ilim dallarıdır. Bölgesel ve sabit olan canlı yaşam formlarının akışını gösteren "İnsanlık İçin İlahi Bir Plan" isimli eseri bir haritadır ve geleceğin haritası denilen bu harita Ritter’in vizyonu olarak bilinir. Die Erdkunde im Verhältniss zur Natur und zur Geschichte des Menschen (Earth Science in Relation to Nature and the History of Man) - İnsan Doğasına ve Tarihine İlişkin Dünya Bilimi The Comparative Geography of Palestine and the Sinaitic Peninsula - Sina ve Filistin Yarımadası'nın Karşılaştırmalı Coğrafyası Allgemeine Erdkunde. Vorlesung an der Universität zu Berlin gehalten - Evrensel Coğrafya Die Erdkunde von Asien - Asya Coğrafyası Flussigkeitspumpen (Hydraulic Pumps)- Hidrolik Pompalar Eratosthenes :Yunan matematikçi coğrafyacı ve astronom Coğrafya alanında yazmış olduğu “Coğrafya” adlı eseri coğrafyaya matematiksel bir esas getirmeyi deneyen ilk eserdir. Yerin küresel olduğunu öne sürmüş güneşin dünyadan uzaklığını da 92 milyon mil olarak hesaplamıştır. Gerçekte bu rakam 93 milyon yıldır. Güneş ile Ay’ın boyutlarını ve dünyadan uzaklıklarını belirlemeyi hedeflerken dünyanın büyüklüğünü de hesaplaması gerekmişti. Yerin küresel daire çemberinin 360 radde olması güneş ışınlarının yeryüzüne enlem düşmesi vb. bilgi ve gözlemlerden yola çıkarak yerin yüzeyinin düz değileğimli olduğunu bu nedenle de gün ortasında güneşin değişik enlemlerde bulunan kişilere ufuktan değişik yükseklikte göründüğü gözlemini edinmiştir. Bu gözlemden yola çıkarak yerküre üzerinde yaklaşık olarak aynı boylamda bulunan Syrene ve İskenderiye’yi seçer. Gün ortasında yapmış olduğu ölçümlerin sonucunda Güneş ışığının Syrene’ye dik İskenderiye’ ye eğik olarak inmekte olduğunu ölçmüş böylece ikisi arasındaki açı farkı enlem farkını ortaya koyacaktı. Bu farkı yaklaşık 7.5 derecedir. Bu ölçümden yararlanarak da yerkürenin çevre uzunluğunu 24.670 mil olarak hesaplamıştır. Bu sayı ise gerçekte 24.870 mildir. Ayrıca 60 millik bir hatayla yerkürenin çapını da belirlemiştir. İngiliz adaları dâhil olmak üzere Avrupa Afrika ve Asya kıtalarını kapsayan bir harita çizmiş ve çizdiği harita yıllarca denizcilikte ve başka alanlarda kullanılmıştır. Bu haritayı çizerken enlem paralelleri ve meridyen meridyenlerini kullanmıştır. Güneşin öğle vaktindeki yüksekliğine bakarak herhangi bir yerin enlemini hesaplayabiliyordu. Eratosthenes Hint ve Atlas okyanuslarındaki gelgit hareketleri arasındaki benzerliği göz önüne alarak iki okyanusun birleşik olduğunu ve Asya Avrupa ve Afrika kıtalarının da bir ada olduğunu öne sürmüştür. Gezginlerden edindiği bilgilerle haritalarına başka enlem ve meridyenler eklemiş böylece de Yerküreyi soğuk llıman ve sıcak olmak üzere üç bölgeye ayırmıştı. Kübün iki katını alma “Eratosthenes Kalburu”(Sieve of Eratosthenes) olarak bilinen asal sayıları bulma yöntemi matematik alanında yapmış olduğu en ünlü buluşudur. Ayrıca coğraya terimi ilk kere M.Ö. 3. yüzyılda Eratosthenes tarafından kullanılmıştır. Ayrıca bilimsel anlamda birçok geometrik tezi içinde barındıran "On Means" (Anlamlar Üzerine) adlı bir eseri daha vardır. Bu yapıt şimdi kayıptır. Astronominin temelini anlattığı "Hermes" isimli bir şiiri vardır. Platon felsefesinin temelinde yatan matematik üzerine yazdığı "Platonicus" (Platonik) isimli bir eseri vardır. Ayrıca tekrar günümüzde kayıp olan "On the Measurement of the Earth" (Dünyanın Ölçümü Üzerine) isimli bir eseri daha vardır. Bu eseriyle Syene ve İskenderiye'nin yaz dönümlerinde güneşin öğle vaktindeki konumlarını karşılaştırmıştır. Esere göre yaz ortasında güneş Syene'de öğle vakti tam tepede bir konumdadır ve dik duran bir direk gölge düşürmez ve derin bir kuyunun dibinden gökyüzüne bakıldığında güneş görülür. Syene'nin yaklaşık 514 mil kuzeyinde bulunan İskenderiye'de ise güneş ışınları kente hiç bir vakit dik düşmez. Alıntıdır.