Akarsu Aşındırma Şekilleri

[Lucas]

Akarsu Aşındırma Şekilleri Kpss coğrafya dersinde yer saha akarsu aşındırma şekilleri 7 tanedir. 1) Vadi: Akarsuyun aktığı yatağa vadi denilir. Oluşumlarına göre vadiler 4′e ayrılır: Çentik Vadi: V şeklinde oluşan dar ve derin akarsu yataklarıdır.Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yaygındır. Ülkemiz genç oluşumludur ve bu yüzden bu tür vadiler çok vardır. Boğaz Vadi (Yarma): Deniz ve siyah seviyesindeki değişimlere bağlı oalrak akarsuların açtığı derin boğaz görünümlü vadilerdir.Sakarya Nehri’nin oluşturduğu Geyve Boğazı buna örnektir. Kanyon Vadi: Boğaz vadiyle aynı özellikleri taşısa da, yamaçlarının basamak şeklinde olması ve genelde karstik araziler üzerinde olması yönüyle boğaz vadiden ayrılır. En çok Akdeniz Bölgesi’nde yer alır. Alüvyal Tabanlı Vadi: Eğimin azaldığı yerlerde yanal aşındırmayla oluşan vadilerdir.Ege Bölgesi’nde yer saha menderesler buna örnektir. 2) Peribacaları: Volkanik yani tüflü arazilerde cılız nebat örtüsüyle beraber, rüzgarın da dolaylı etkisiyle akarsu ve sel sularının oluşturduğu şekillerdir. İç Anadolu Bölgesi’nde Orta Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Peribacaları oluşumunda hem iç kuvvetler hem de dış kuvvetler etkilidir. 3) Dev Kazanı: Akarsuların şelaleler oluşturduğu yerlerde görülür. Erzurum Tortum, Antalya Manavgat bunlara örnektir. 4) Menderes: Akarsuların eğimin azaldığı yerlerde büklümler yapması ile oluşan şekillerdir. Ege Bölgesi’nde yaygındır. 5) Kırgıbayır (Badlans): Nebat örtüsünün cılız ve genelde kurak arazilerde sel sularının etkisiyle oluşan bozuk arazi yapısıdır. 6) Plato: Akarsuların derin vadilerle yardığı düzlüklerdir. Türkiye’de Platolar konusunda detaylı anlatılmıştır. 7) Peneplen (Yontukdüz): Kpss coğrafya dersinde akarsu aşındırma şekilleri içindeki en son şekil olan peneplen, deniz seviyesine yakın aşındırılmış hafif dalgalı düzlüklerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğundan peneplen görülmez. Ancak bu şekle en yakın bölge Marmara Bölgesi’dir.