Fonksiyonlarına Göre Şehirler

[Lucas]

Fonksiyonlarına Göre Şehirler Fonksiyonlarına göre değerlendirildiğinde karşımıza değişik şehir tipleri çıkmaktadır. A – TARIM ŞEHİRLERİ Dünyanın derhal her tarafında olduğu gibi ülkemizde de tarım alanlarının ortasında gelişmiş çok sayıda tarım şehri vardır. Böyle şehirlerin büyüklükleri hinterlantlarına bağlıdır. Hinterlantlarında uygulanan tarım yöntemleri, sulama, gübre kullanımı ve makineleşme derecesi ile ulaşım imkânları bu şehirlerin büyüklüğünü ve yapısını büyük ölçüde etkiler. Tarım şehirlerinde geniş çapta toprak ürünleri yetiştirilmekle birlikte, orman ürünleri ya da balıkçılık da geçim kaynakları arasında yer alır. Tarım şehirleri, genellikle çevrede yetiştirilen ürünlerin ihtiyaç fazlasının toplanıp kolay endüstri kuruluşlarında yarı işlenmiş hale getirildiği merkezlerdir. Türkiye’de küçük şehir gruplarının tamamına yakını tarım şehirleridir. B – TİCARET ŞEHİRLERİ Ticaret ile ulaşım arasında sıkı bir ilişki vardır. Mal ve hizmetlerin alım satımı her şeyden önce bir toplama ve dağıtma faaliyetidir. Bu da geniş çapta ulaştırma ile mümkündür. Bu nedenle ulaşım imkânlarının yeterli olduğu alanlar, birer ticari merkez durumuna gelmişlerdir. Türkiye’de şehirlerin önemli bir bölümü eski kervan yollarının kavşak noktalarında ya da bu yolların kıyılara ulaştığı yerlerde kurulmuştur. Erzurum, Kayseri, Sivas, Amasya, Trabzon, Bursa vb. bu şekilde kurulmuş merkezlerdendir. C – LİMAN ŞEHİRLERİ Limanlar, kıyıda, doğal olarak ya da men-, direk ve dalgakıranlarla fırtınalara karşı korunmuş yerlerdir. Bu tür yerlerde genellikle deniz ulaştırmacılığının giriş ve çıkış kapısı olarak gelişmiş liman şehirleri bulunur. Liman şehirlerinde genellikle ticari fonksiyon ön plândadır. Bunun için kıyılarda uzun rıhtımlar, depolar, silolar, antrepolar (ardiyeler) ile soğuk hava depoları ve yükleme/ boşaltma tesisleri bulunur. Ülkemizde ticaret hacmi ve iş yoğunluğu bakımından en önemli liman şehri İstanbul’dur Ardülkesi çok geniş limanlarımızdan biri de İzmir’dir. Son yıllarda hızlı bir gelişme içinde olan diğer bir liman şehrimiz Mersin’dir. İskenderun, Zonguldak, Samsun ve Trabzon liman faaliyetlerinin canlı olduğu diğer şehirlerimizdir. Ekonomik özelliği ağır basan şehir tiplerinden biri de endüstri şehirleridir. Bu şehirlerde bir ya da ani çok endüstri kolu gelişmiştir. Bu tür şehirlerde yoğun bir işçi nüfusu barınmaktadır, İzmit, Zonguldak, Karadeniz Ereğlisi, Batman, Ergani, Murgul, İskenderun başlıca endüstri şehirlerimizdir. Şehirler, kültürel fonksiyonlarına göre de • Dini şehirler, • Üniversite şehirleri, • Turizm ve eğlence şehirleri gibi türlere ayrılırlar. Mekke, Medine, Cidde, Kudüs dünya çapında ünlü dini şehirlerdir. Üniversite şehirleri faktülte, yüksekokul ve enstitü gibi çeşitli yüksek öğretim kurumlarının toplandığı yerlerdir. Ankara, İstanbul, İzmir çeşitli üniversiteleriyle birer kültür merkezidir. Antalya, Alanya, Marmaris, Bodrum, Kuşadası, Çeşme ülkemizin başlıca turizm ve tatil şehirleridir.