Neden Uyuyamıyoruz?

[Doroti]

Neden Uyuyamıyoruz? NEDEN UYUYAMIYORUZ? İyi bir gece uykusu kimileri için perdeleri çekip ışıkları kapatmak kadar kolay. Fakat bazılarımız için mücadele. Bazen eşin horlaması, kimi depresyon, kimi ilaçlar...Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Bozuklukları Birimi’nin yönecicisi Prof. Dr. Hakan Kaynak,Cosmoturk’e uykusuzluğun nedenleriyle ilgili açıklamalarda bulundu. GEÇİCİ UYKUSUZLUK Genellikle iyi uyuyanlarda ve uykusuyla ilgili şikâyeti olmayanlarda bir veya birkaç gece süreyle ortaya çıkar. En sık görülen uykusuzluk tipidir. Otel odası, arkadaş evi gibi alışık olunmayan ortamlarda, sınav, seçim, iş görüşmesi gibi gerginlik yaratan olaylar öncesinde veya geçici bir hastalığın yol açtığı ağrı, kaşıntı gibi durumlarda geçici olarak ortaya çıkar. Bazılarında geçici uykusuzluk, mutlaka uyumak zorunda hissedildiğinde de belirebilir. KISA SÜRELİ UYKUSUZLUKBir ila dört hafta devam eden uykusuzluklar bu gruba girer. Gerginlik yaratan bir vaka veya hastalık sonucunda ortaya çıkar. Genellikle sebebin ortadan kalkmasıyla düzelir. Ancak bu gruptaki hastalarda uykusuzluğun uzun süreli hale dönüşme tehlikesi ihmal edilmemeli. Gerektiğinde aşırı kullanıma yol açmayacak şekilde müsait bir ilaç tedavisi düzenlenmelidir. Çünkü kısa süreli uykusuzluklar çoğu vakit uzun süreli uykusuzluğa dönüşür. UZUN SÜRELİ UYKUSUZLUKUykusuzluk süresi bu grupta aylarla anlatım edilir. Psikolojik, psikiyatrik, organik, ilaç kullanımı gibi nedenlerle ortaya çıkar. Kimi bu nedenlerden birkaçı görülebilir. Uyku ilaçlarıyla tedavi edilmeyen bu tür uykusuzlukların mutlaka hekim tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gerekir. ÖĞRENİLMİŞ UYKUSUZLUKHastalık öncesinde uykusundan ender olarak şikâyeti olan hasta, genellikle gerginlik yaratan bir vaka sonrasında uyuyamamaya başlar. Kimi sevindirici bir olay, kimi bir hastalık, kimi iş veya ailede ortaya çıkan önemli bir sorun buna sebep olur. Problem ortadan kalktığında uykunun normale döneceği inancıyla ilk günlerde uykusuzluk ciddiye alınmaz. Ancak bir süre sonra hasta uykusuzluğu başlatan sebep kaybolduğu halde uyuyamadığını ayrım eder. Bu andan itibaren, uyumak hasta için önemli bir sorun oluşturur. Akşam saatlerinde, "Acaba bugün uyuyabilecek miyim?" diye düşünmeye başlar. Hasta uyuyabilmek için bazı önlemler alır, akşamları kahve, çay içmemeye, çevresindeki gürültü kaynaklarını kaldırmaya çalışır. Erkenden yatıp, ertesi gün işine zinde gitmeyi planlar. Ama ne yazık ki bu planlar boşa çıkar. YATAĞA DÜŞMANLIK DUYMAKTelevizyonun karşısında gözleri kapanan, uyuyakalan hasta, kalkıp Yatağa düşmanlık duymak! Televizyonun karşısında gözleri kapanan, uyuyakalan hasta, kalkıp pijamalarını giyip yatağına gittiğinde uykusu kaçar. Hastalar sabah kalktıklarında kendilerini yorgun ve güçsüz hissederler. Bu his bütün gün boyunca devam eder. Bir önceki gün yaşadığı hissi bir daha yaşamak istemeyen hasta ertesi gece daha çok uyumaya çaba eder. Bu, uykunun daha çok kaçmasına yol açar. Sonunda uykuya ve uyunan ortama karşı kötü bir şartlanma, düşmanlık hissi oluşur. Bu nedenle hastalar vakit vakit yatakları dışında uyumayı denediklerinde normal bir uyku uyuyabilirler.peki psikiyatrik vaziyet uykuyu etkiler mi? En sık görülen uykusuzluk nedeni psikiyatrik kökenlidir. Derhal derhal tüm psikiyatrik hastalıkların seyri sırasında uykusuzluğa rastlanabilir. Kimi uyku bozukluğu diğer şikâyetlerin gerisinde kalır, kimi de diğer şikâyetler kadar önemsenmez. Hasta sadece uykusuzluk şikâyetiyle hekime başvurur. Çoğunlukla asıl hastalık göz ardı edilir, hasta çeşitli uyku ilaçlarıyla tedavi edilmeye çalışılır. Psikiyatrik kökenli bozukluklar arasında depresyon, panik bozukluklar, alkolizm gibi sorunlar yer alır. DEPRESYONDepresyona giren hastalarda duygular, acı ve mutsuzluk yönünde artar. Hasta durgun, lakayıt ve isteksizdir. Ancak belirtiler her vakit çok belirgin olmadığından teşhis koymak güçleşebilir. Bu durumda iştahta azalma ve kilo kaybı, uykusuzluk ve seyrek olarak aşırı uyuma isteği, ölüm ve intihar düşünceleri, kendini değersiz görme gibi belirtiler olur. Depresif hastalardaki uyku şikâyeti yüzde 95 oranına kadar yükselebilir. Hatta kimi uykusuzluk o kadar ön plana geçer ki, diğer depresyon belirtilerini maskeleyebilir. Depresif hastadaki uyku şu özellikleri gösterir: Hasta uykuya dalmakta güçlük çeker. Gece içinde sık sık uyanır, bu nedenle uykusunun devamlılığı bozulur. Hasta sabah erken uyanır, hissettiği aşırı sıkıntı yine uyumasına mani olur. Hasta uykusunu yetersiz ve dinlendirici olmaktan ırak olarak yorumlar, ertesi gün kendini bitkin hisseder. Depresyonun şiddeti artıkça uykusuzluk da belirginleşir. Uykusuzluk, depresyon düzeldikten sonra da devam edebilir. NEZAMAN UZMANA BAŞVURMALI?Eğer bir ay süreyle uykusuzluk sorunu devam ediyorsa gidilmeli. Yoksa bu vaziyet kronik hale gelebilir ve tedavisi güçleşebilir. ÇEVRESEL FAKTÖRLERYatak odasının gürültülü, çok eşyalı ve yatağın rahatsız olması uykuyu bozar. Eşlerden birinin horlaması, yatakta kitap okuması veya ışığı açık bırakması da etkenler arasında. Çiftlerin birbirinin uykusunu kötü yönde etkilediğine ilişkin birçok çalışma var. Uykusuzluk çekenlerin ayrı yataklarda bulunması uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. KİMLER UYKUSUZLUKTAN MÜSTARİP?Stresli, uzun çalışma yaşamına sahip olanlar. Politikacılar, yoğun büro işi yapanlar, gazeteciler, televizyoncular, nöbeti olan polisler, doktorlar, yeni bebeği olan anneler... ÇOCUKLARIN UYKU SÜRESİBebekler, ilk üç aylık dönemde günün yaklaşık 16-18 saatini uykuda geçirir. Üç aydan itibaren daha kısa süre uyumaya ve gece uykusunda daha seyrek uyanmaya başlar. Altı aylıkken uyku ihtiyacı 12 saate iner ve bu ihtiyaç ilkokul sonuna kadar devam eder. İlkokuldan sonra erişkin uykuya yaklaşılır .