ÖzgÜvenİmİz Var Mi???

[Belinda]

Özgüvenimiz var mi?
Insanlari, özgüven açisindan üçe ayirabiliriz: Özgüveni düsük ya da hiç olmayanlar; özgüveni ortalama olanlar; özgüveni çok yüksek olanlar.

Özgüven düsüklügüne ne yol açiyor? Aslinda hepimiz dünyaya esit bireyler olarak geliyoruz. Bazilarimiz müzik ya da resim gibi özel alanlarda dogustan yetenekli olabilir. Ancak özgüven sonradan ögrenilen veya kaybedilen bir özellik. Herhangi bir bebek ya da çocuk çevresini tanima, kurcalama, harekete geçme konusunda istekli ve arzuludur. Ancak bazi bebekler ve çocuklar; bir yaslarindan itibaren çevresindekileri tanima ve kurcalama bakimindan daha özgür davranirken; bazilari davranmaz. Bunun nedeni çocuk degil, çocugu yetistirenlerin tavridir.

Simdi üç çocuk düş edelim. Üçü de zekâlari ortalama ve siradan çocuklar. Birinci çocugun her yaptigina kiziliyor; sürekli hatali oldugu vurgulaniyor; sürekli olarak elestiriliyor ve kendisine kötü sifatlarla hitap ediliyor. Çocuga 'otur, yerinden kalkma' deniyor. Ikinci çocugun yaptiklarinin çoguna kiziliyor, sik sik hatali oldugu vurgulaniyor; siklikla elestiriliyor ve kendisine kimi iyi kimi de kötü sifatlarla hitap ediliyor. Çocuga odaklanilmiyor; ama çocugun da hareketlerinin kisitlanmasi egilimi hakim. Üçüncü çocugun yaptiklari konusunda ince ayrimla yaklasiliyor ve çocugun hatali davranislari nazikçe belirtiliyor. Çocuk sürekli olarak müspet yönden elestiriliyor. Kendisine sik sik müspet sifatlarla hitap ediliyor. Çocuk yeni deneyimler için cesaretlendiriliyor. Bu üç çocuk büyüyor. Birinci çocuk okulda güçlükle basarili oluyor. Zor arkadaslik kuruyor. Kendini anlatım etmekte zorlaniyor. Karsi cinsle konusmakta zorlaniyor. Daha zor ögreniyor. Kolej ve üniversite sinavlarinda basarisiz oluyor. Ikinci çocuk okulda ortalama basari elde ediyor. Çok sayida olmasa da arkadas edinebiliyor. Çekingen degilse de sosyal girisken olarak tanimlamaz. Kolej sinavlarini kazanamiyor ama üniversite sinavini kazaniyor. Üçüncü çocuk okulda bazi derslerde çok basarili; birçogunda da basarili. Popüler ve çok arkadasi olan bir çocuk. Sosyal girisken ve kendini her ortamda anlatım ediyor. Görevlere talip oluyor. Irili ufakli basarilari var. Kolej ve üniversite sinavlarini kazanacagini düsünüyor ve kazaniyor.

Baslangiçta esit olan bu üç çocugun, ilerleyen dönemde esit olmadigini düsünebilirsiniz. Aslinda kapasite olarak esitliklerini korumaktadirlar. Kendilerine olan özgüvenlerine iliskin farklari, kendilerinden degil, onlara diger insanlarin davranislarindan kaynaklaniyor. Insanlarin bize menfi sözler söylemesi ve menfi davranislarda bulunmasi aslinda bizim degerimizi azaltmaz.

Bu anlamda özgüveni hiç olmayan insanlarin ana sorunu, kendilerine güvenemeyecek insan olmalari degil, kendilerine güvenebileceklerine inanmamalaridir. Bu inanci, kendi kendilerine degistirmeleri sorunu çözecektir. Ancak bunu yapamayacak olurlarsa özgüveni yüksek üçüncü çocugun formülü ise yarayabilir.

Üçüncü çocugun kendine olan güveninin artmasi, baslangiçtan itibaren irili ufakli projelerde basari elde etmesi ve deneyim kazanmasidir. Küçük projelerde elde edilen basarilar, büyük projelere baslamak için cesaret vermektedir. Ayrica bu basarilar, çevremizdeki insanlarin yorumlarini önemsiz hale getirmekte ya da yorumlari olumluya dönüstürmektedir. Kisi kaç yasinda olursa olsun, özgüveni hangi seviyede olursa olsun, var özgüvenin ruhsat verdigi bir denemeye cesaret etmek; onda basari kazanmak, özgüven seviyesini yükseltecektir.