183 Maddede KPSS Vatandaşlık Notları Akli yönden sakat 2 kişinin evliliği mutlak butlan Yerel yönetime namzet olmak için yaş sınırı 25 Düzeltme ve yanıt hakkı = kişi hakları Zorla çalıştırma yasağı = kişi hakları Toplu sözleşme yönünden çıkan uyuşmazlıklar = Halk görevlileri hakem kurulu Grev ve lokavt uyuşmazlıkları = Yüksek hakem kurulu Milletvekilleri mazbatalarını il seçim kurumundan alınır Hakimin takdir yetkisi = kaide içi boşluk Büyükşehir belediyesi kanunla kurulur Milli devlet ilkesi 1961 anayasası Yargıtay başkanını yargıtay umumi kurulu seçer , hak bakanı atar, üyelerini HSYK seçer Hakimler ve Savcılar idari görevlerince Hak bakanlığına bağlıdır Devletin sadece olağanüstü durumlarda kullandığı mal edinme yetkisi = istimval Bucak müdürleri müşterek kararname ile atanır Bucaklar müşeterek kararname ile kurulur Bir ilçenin bir ilden alınıp başka ile bağlanması yasa ile olur Yök anayasal değildir Kanuni idare: idari örgütlerin yasayla yada yasanın verdiği yetkiyle kurulduğunu anlatır İbadet özgürlüğü kısıtlanabilir mutlak değildir Dernek ve Vakıf özel hukuk tüzel kişisidir Gaiplikte olasılık , ölüm karinesinde kesinlik vardır Devlet memuru sendika kuramaz Cumhurbaşkanı kati hesap kanununu meclise art gönderebilir Siyasi partiler türk uyruklu kişilerden bağış alabilir Kanun olmadan yönetmelik çıkarılamaz , tüzük olmadan yönetmelik çıkarılabilir Diyanet,Emniyet,Hazine müsteşarlığı,Tapu kadastronun halk tüzel kişiliği yoktur Belediyeler müşterek kararname ile kurulur Devlet personel bşk. ve Köy hizmetleri umumi md. halk tüzel kişiliği yoktur Danıştayın incelemesinden geçmeyen tüzükler çıkarılamaz Kamulaştırma bedeli ile ilgili uyuşazlıklar aslite mahkemede çözülür köy derneği köyün isteğe bağlı işlerini mecburi hale getirir Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet ilkesi 1982 de geldi Erginlik yaşı 18, evlenme yaşı 17, olağanüstü evlenme yaşı 16 Memurlar derneğe üye olamaz Kanunun emredici hükümlerine aykırı ise mutlak butlan TBMM başkanlık seçimi saklı oyla 4 tur da TBMM yönetmelik çıkaramaz Belediyenin yürütme organı = belediye Başkanı Euro mastrickt antlaşması ile AB nin nakit birimi oldu İnsan hakları ödülünü Birleşmiş milletler verir Bir veya ani çok kişinin hukuki sonuç doğurabilecek irade açıklaması = hukuki işlem TBMM içtüzüğünde cumhurbaşkanın imzası bulunmaz Kanunları meclise art göndermek Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemdir Yüksek Seçim Kurumunun halk tüzel kişiliği yoktur Genel yönetim kolluk makamları : Bakanlar kurulu , İçişleri Bakanı , Valiler,Kaymakamlar,Bucak müdürleri Genel ve özel affın kabulu parlemento kararı değildir kanunla olur Milletler arası antlaşmaları müsait bulma kanunla olur Suriye OPEC üyesi değildir Siyasi parti grupları : yasama dokunulmazlığı ve meclis soruruşturması ile ilgili karar alamaz , Tbmm başkanı için namzet gösteremez DDK 1982 anayasası ile geldi Gensoru : Hükümetin veya bir bakanın görevden uzaklaştırılması sonucu doğurabilir(siyasi) Çalışma ve sözleşme özgürlüğü sosyal haktır Olağanüstü KHK ‘larda yetki kanunu yoktur İstifa eden vekilin Mv liği oy ile düşer Sınırlı ehliyetsizler vakıf kuramaz TBMM umumi seçimlerin yenilenmesine dilediği vakit karar verebilir Yasama dokunulmazlığı meclis tarafından kaldırılabilir Geçici bakanlar kurulunun siyasi partilerden alınacak üye sayısını TBMM başkanı belirler İspat hakkı = Kişilik hakkı 17 Yaşında aklı başında birisi = Sınırlı Ehliyetsiz = veli izni Muvazaa : gerçek iradeyi gizleme = hile Eşlerden biri ile diğer eşin akrabaları arasındaki hısımlık = Kayın hısımlığı Gümrük müsteşarlığı halk tüzel kişiliği yok Yüksek Denetleme Kurumu sayıştaya bağlandı Ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar – Sınırlı Ehliyetsiz Bütçe kanunu iptali için Anayasa mahkemesine başvurulabilir Belediye kurulabilmesi için nüfusun en az 5000 olması gerekiyor Güçlerştirici veto : TBMM nin anayasa değişikliğini 2/3 oyla kabul ettiği halde CB nın değişikliği iyade etmesi kanun boşluğu = yazılı hukuk yoksa hukuk boşluğu = yazılı yazısız hukuk yoksa Lehte suç geriye yürütülebilir Üniversite,Odalar birliği ,Enerji piyasası = Hizmet yerinden yönetim Belediye-köy-il özel yönetim = mahalli yerinden yönetim Bağışlama tek tarafa borç yükleyen sözleşmedir (OSYM) Emniyet Müdürlüğü Yönetmelik Çıkaramaz (OSYM) Bir anayasayı tekrar o anayasada öngörülen hallerde değiştien iktidar = Siyasi İktidar Olağan dönem KHK’larını meclis onaylamaz Kamu hizmetine girme hakkı sadece TC vatandaşlarına aittir 2010 ile Çocuklar,Yaşlılar,Özürlüler,Kadınlar lehine pozitif ayrımcılık yapılabilir Cumhurbaşkanının hukuki sorumluluğu vardır Bir kimse yen çok 1 kez Anayasa mahkemesi üyesi olabilir Dekanları Yök atar Gabin = bilgisizlik,tecrübesizlik Vatandaşlık ödevi nedeni ile vatan dışına çıkma yasağı 2010 da kaldırıldı Demir İpek Yolu = Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan KKTC İslam konferansı örgütünde gözlemci üyedir Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı Başkanı(OECD)= Jose Angel Gurria Dünya İnsan hakları günü = 10 Aralık Serbest Oy ülkemizde yok Vakıflar umumi müdürlüğü KİT değil FIFA= Uluslararası Futbol Federasyon birliği Bireysel gözaltı süresi = 48 saat Toplu Gözaltı Süresi = 4 gün Devlet Planlama Teşkilatı 1982 Anayasasında yer almaz Dünya mayınları = Ottowa OHAL’da kolluk kuvvetleri sivil makamlar 2 Turlu seçim diye birşey yok Yerel yönetim kuruluşları(il özel,belediye vb.) = Halk tüzel kişiliği var CEBİT 2012 Almanyadaydı Trafik Mahkemesi = Adli Yargı Nisbi Butlan : İradede sakatlık Tamamlayıcı Hukuk Kuralı : Borç ilişkisinde ürem oranı belirtilmemişse , hüküm devreye girer yasal ürem uygulanır Yorumlayıcı Hukuk Kuralı : Sözleşmede ayın başı tabirini kullanmışlar , hüküm devreye girer ve 1. gün olarak alır Tanımlayıcı Hukuk Kuralı : Uygar hukuk nişanlanmayı = “Nişanlanma evlenme vaadiyle olur ” diye tanımlar , hukuk kavramının tanımıdır Açık boşlukta hukuk yaratır , kaide içi boşlukta takdir yetkisi kullanır Özel hukuk : medeni,borçlar,ticaret,devletler özel Karma hukuk : iş,fikir,hava,çevre,bankacılık Suçun maddi unsurları : fail,madur,fiil,hareket,nedensellik bağı,suçun konusu,suçun nitelikli unsurları Suçun manevi unsurları : Taksir,Kast Devlet vergiyi zora dayanarak alır İyiniyet : kazanma , Dürüstlük : Kullanma İnkakı Hakkı : hakkın kendi eliyle kazanılması Hak : ana rahmine düştüğü anda kazanılır Gerçek kişilik sağ ve tam doğumla başlar Gaiplik : ölümüne olası gözle bakılması 1 yıl , uzun zamandan beri havadis, bilgi, salık alınamama 5 yıl bekleme süresi Kaza-i Rüşt : Ergin kılınma Ayni hak : eşyalar üzerindeki hak İrtifak hakkı : ayni hakların kullanma ve yararlanma hakkı Adi karine : ters ispatlanabilir karine: ölüm karinesi Vasi : küçüklere veya kısıtlılara barış mahkemesi hakimince atanan kanuni temsilci İbra : Antlaşma ile borcu sona erdirme Muvazaa : tarafların gerçek iradelerini gizleyerek farklı beyanda bulunması İkrah : Tehdit Cumhuriyetin esas nitelikleri : İnsan haklarına saygılı,Atatürk milliyetçiliğine bağlı,demokratik,laik ,sosyal, hukuk devleti Yarı doğrudan demokrasi araçları : Referandum,halk girişimi,halk vetosu,temsilcilerin azli Doğrudan demokrasi : Eski yunan site devletleri 1950 : saklı oy açık sayım döküm 1961 : yasama çift kanatlı , insan haklarına dayalı devlet, siyasi partilerle ilgili hükümler,çoğulcu,milli devlet,HSYK,71-73 : DGM,AYİM,KHK , bakanların TBMM dışından seçilebileceği 1982 : siyasi parti grupları en az 20 mv ,çoğunlukçu,toplantı kafi sayısı 1/3, karar kafi sayısı (1/4 1)=139,DDK,Oy verme zorunluluğu, 1995 : Seçme ve siyasi partilere üye olma yaşı :18 , 2001 : Umumi sınırlandırma sebepleri kaldırılmıştır , esas hak ve hürriyetlerin durdurulması 2010 : Vatandaşın vatan dışına çıkma hürriyeti ancak suç soruşturması ve kovuşturması sebebiyle yargıç kararı ile sınırlanabilir 2010 : Memur ve diğer halk görevlileri toplu sözleşme yapma hakkına sahiptir 2012 : aynı işyerinde aynı dönem için ani çok toplu iş sözleşmesi yapılabilir Yargıtay CBsvc sı bir siyasi partinin kapatılması için Anayasa mahkemesine dava açmak üzere – Resen – Bakanlar kurulunun kararı üzere hak bakanının istemiyle – Bir siyasi partinin istemi ile devinim eder Siyasi parti ancak odağı haline geldiğinde kapatma yerine devlet yardımından yoksun bırakılır, diğer hallerde direk kapatılır (2010) Kamu baş denetçisi TBMM tarafından saklı olya 4 yıl için seçilir , ilk 2 oylama 2/3 , 3. oylama salt, 4. oylama en çok alan Siyasi partiler en az 30 Türk vatandaşı tarafından kurulur Milletvekili seçilmek için 25 yaşını doldurmuş olmak gerekir 2007 : TBMM seçimleri 4 yılda bir yapılır Cumhurbaşkanı TBMM seçimlerine karar verirse karardan 90 gün sonraki ilk Pazar seçim yapılır Üyeliklerde %5 boşalma olsa bile seçimlere 1 yıl kala araseçim yapılmaz Bir ilde mebus kalmazsa her halukarda seçim yapılır 90 günden sonraki ilk Pazar Normalde seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçim yapılmaz Yüksek Seçim Kurulu 7 soylu 4 yedek üyeden oluşur : 6 Yargıtay 5 Danıştay , Başkanını kendi seçer Milletvekillerinin ve Cumhurbaşkanının seçim tutanaklarını YSK kabul eder Milletvekilleri TBMM kararı ile 6 ayı geçmemek üzere Bakanlar kurulunca verilen geçici görevi alabilir Yasama sorumsuzluğu : mutlak,sürekli,hukuki ve cezai, söz ve düşünceden, mutlak,herzaman devam eder, cezalandırmayı kaldırır Yasama dokunulmazlığı : nisbi,üyelik süresince devam eder, cezayı erteler, cezai, görevi ile ilgili olmayan işler için, Millet vekilliği düşmesi Oylama: İptal davası açılabilir İsitifa : TBMM umumi kurulu kararıylaÇalışmalara 1 ayda 5 gün katılmazsa : Üye tam sayısının salt çoğunluğuMilletvekilliği ile bağdaşmayan iş : saklı oylaDoğrudan : iptal davası açılamaz Kesin hüküm giyme – kısıtlanma : Mahkeme kararının umumi kurula bildirilmesiyleCumhurbaşkanı seçilmeÖlümMilletvekili düşürülme kararı için 7 günde Anayasa Mahkemesine başvurabilir, mahkeme kararını 15 gün içinde bildirir Milletvekilleri ödenekleri en çok 3 ay önce ödenebilir Genel özel af 3/5 TBMM seçimleri yenileme kararı = Salt Anayasa değiştirme : öneri 1/3, umumi kurulda 2 kere görüşülür, 2. görüşmeye 48 saat geçmeden başlanamaz, Aceleye getirilemez,referandumda kullanılan geçerli olyarın salt, CB kanunları 15 gün içinde yayımlar , Rg de yayımlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girer TBMM başkanı ilk 2 turda 2/3 , 3. turda salt çoğunluk, 4. turda en çok oy alan KHK içeriği : kapsam,ilkeleri,amacı, süresi TBMM başkanlık seçimi 5 günde tamamlanır Gizli oy : TBMM başkan seçimi, meclis soruşturması,yüce divana sevk,üyelikle bağdaşmayan iş yapan mv düşürülmesi, Anayasa değişikliklerinin kabulu,Anayasa mahkemesi üye seçimi Meclis Araştırması : 20 mv, Siyasi parti grupları,Bakanlar kurulu Genel Görüşme : Bakanlar kurulu,20 mv, Siyasi parti gurubu Gensoru : siyasi sorumluluk, siyasi parti grubu, 20 mv. Meclis Soruşturması : 1/10 TBMM , cezai , yüce divana sevk saklı oy salt çoğunluk CumhurBaşkanı : 40 yaşını doldurmuş,yükseköğrenim yapmış,mv yeterliliğine sahip Bir kimse en çok 2 kere CB seçilebilir,görev süresi 5 yıldır :2007 CB için TBMM üyelerinden veya Dışarıdan namzet gösterilebilmesi için 20 mv yazılı teklifi gerekir geçerli oyları  u geçmeyen siyasi partiler toplanıp oyları  u geçirirlerse CB namzet gösterebilirler(2007) CB seçimi görev süresi dolmasından 60 gün önce yapılır , boşalma halinde ise boşalmayı takiben 60 gün içinde tamamlanır CB seçimi Tur = oyların fazlasını saha CB olur (Salt çoğunluk) Salt çoğunluk sağlanamazsa , ilk oylamada en çok oy saha 2 namzet 2. oylamaya katılır , oyların çoğunluğunu saha kazanır oylamada tek namzet kalırsa oylama referandum şeklinde olur CB Vatana ihanet = TBMM 1/3 teklifi üye tam sayısının ¾ ünün kabulü (Anayasa mahkemesi yargılar) DDK kurulunun yülererini ve başkanını CB atar Merkez bankası başkanını Bakanlar Kurulu seçer Güvenoyu göreve başlamanın değil görevde kalmanın şartıdır Milletvekili olmayan bakan TBMM’de oy kullanamaz Boşalan bakanlığa 15 gün için başka bir bakan vekillik eder Geçici bakanlar kurulu RG de yayımlandıkatan 5 gün içinde kurulur Cumhurbaşkanının Meclis seçimlerini yenilemesi Hükümetin 45 gün içinde kurulamaması MGK Başbakan ,GenelKurmay başkanı ,Başbakan yardımcıları(2001),Adalet Bakanı(2001),Milli Savunma Bakanı,İçişleri Bakanı,Dışişleri Bakanı,Kuvvet komutanları 2 ayda 1 toplanır MGK sekreteri üye olmadığı halde toplantılara katılır, ama oylamaya katılamaz 2010 Savaş hali haricinde asker olmayan kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz Anayasa Mahkemesi 17 -14 CB , 3 TBMM Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için 45 yaş, profesör yada doçent,en az 20 yıl avukatlık,en az 20 yıl halk hizmeti (2010) Anayasa mahkemesi başkanı 4 yıllığına seçilir, üyeleri 12 yıllığına Anayasa mahkemesi yüce divan sıfatı Cumhurbaşkanı,TBMM başkanı(2010),Anayasa mahk başk. üye, yargıtay,danıştay,askeri yargıtay,ayim,Yargıtay Cbsvç, HSYK,Sayıştay,Kuvvet Komutanları(2010) Kararlara karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir Anayasa değişkliği iptali,siyasi parti kapatma,yardımdan yoksun bırakma kararını 2/3 oyu ile verir