MATBAA TEKNİSYENİ
 

TANIM Matbaada basılarak çoğaltılacak çeşitli kitap, gazete, dergi, el ilanları, broşür, reklam araçları, kartvizit.vb.nin basım öncesi hazırlıklarını yapan, çeşitli tekniklerden yararlanarak basılmasını sağlayan ve basım sonrası işlemlerini yürüten ara elemandır. GÖREVLER Matbaalarda çalışan iş elemanlarının yaptıkları işler; basım öncesi, basım ve basım sonrası olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir. Yapılacak iş ve görevler, kullanılacak baskı tekniğine göre farklılıklar göstermekle beraber genellikle aşağıdaki gibidir. ¨ Basım öncesi yapılan işler; - Baskıyı hangi teknikle yapacağını planlar, - Baskı kalıbını hazırlar, - Yapılacak işin maliyetini hesaplar, - Kullanılacak malzemeyi (boya, kağıt, mürekkep vb.) sağlar. ¨ Basım aşamasında yapılan işler; Matbaacılıkta tipo (yüksek) baskı, ofset baskı, serigrafi baskı ve çukur (gravür) baskı olmak üzere dört tür baskı tekniği kullanılır. Kullanılan bu baskı tekniklerine göre de basım sırasında yapılan işler değişmekle beraber basımevi teknisyeni aşağıdaki görevleri yapar. - İstenilen işin orijinaline müsait olarak basılması amacıyla planlama yapar, kullanılacak malzemeyi hesaplayarak temin eder, - Müşterinin isteğine göre boyayı hazırlar, - Baskı makinesi ile beraber mürekkep alıcı ve mürekkep verici merdanelerini ayarlar, baskıya geçer, - Basılı ürünü makineden çıkarır ve istiflenmesini sağlar, - Serigrafi (Elek) baskıda, · Baskı filmini çeker, kalıbını hazırlar. · Şablonun üzerine mürekkep koyar, altına baskı malzemesini de koyarak baskının gerçekleşmesini ve kurutma tezgahlarında kurumasını sağlar, - Basım sonrası yapılan işler: Baskıdan çıkan yarı mamullerin kırma-katlama,harmanlama(sıraya koyma) kesme,ciltleme ve dağıtımdır. Bunun için: ¨ Forma halinde basılan yarı işlenmiş ürünlerin kırım makinesinde kırma-katlama işini yapar veya başka matbaada kırılmasını sağlar, ¨ Harmanlama işini yapar veya başka matbaada yaptırır, o Karton kapaklı veya ten kapaklı olmasına göre dikiş işlemini yaptırır, ·Matbaa bıçağıyla ebatlarına müsait olarak keser yada kestirir ve ürünü kullanılacak şekle getirir. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER - Harf kasaları, harfler ve harf karakterleri, Klişeler ve klişe altlıkları, Numaratör, çeşitli gramajda kağıt, karton, mukavva, karbon kağıdı, cam, boya, mürekkep vb. ile ten bezi ve sicim, - Takatuka, çeşitli boyda tornavida, metal ve lastik takozlu çekiçler, keskiler, düz ağızlı zımbalar, makas, çift, espas ve kumpaslar, - El mikrometresi (kalınlık ölçmek için) - Tel dikiş (zımba), iplik dikiş makinesi ve kırma makinesi, - Işıklı masa, Mikro kamera, film kesme makinesi , - Otomatik banyo makinesi, Dizgi makinesi ve ofset baskı makinesi, - Pres makinesi ve vakumlu seriğraf baskı tezgahı , - Bilgisayar, - Tutkal, benzin vb. ile asit içerikli bazı kimyasallar. MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Matbaa Teknisyeni olmak isteyenlerin; - Basım işlerine alaka duyan, estetik görüşe sahip, - El, göz ve parmaklarını eşgüdümlü kullanabilen, - Renkler, çizgiler ve şekiller arasındaki ilişkileri algılayabilen, - Ayrıntıları algılayabilen, - Mekanik yeteneğe sahip, - Dikkatli, titiz, kimseler olmaları gerekir. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Çalışma ortamı; işyerinin sektörüne ve büyüklüğüne göre farklılıklar göstermekle birlikte, genellikle kapalı, güneş ışığı almayan ancak aydınlık mekanlardır. Kamuya ait basımevi ve basımevlerinde ise sipariş kaydı, evrak izlenmesi ,yazışmalar, maliyet hesabı ve ürün teslimi gibi işlerin yapıldığı büro ortamlarında da çalışabilmektedirler. Banyohane ve basımhanede; ortam kapalı, gürültülü nemli ve rahatsız edici şekilde kokuludur (makine dairesinin bulunduğu yer). Ürünün basılabilmesi için hazırlık ve basım aşamalarında sürekli kullanılan mürekkep, boya, benzin, yağ ve asit içerikli kimyasal maddeler makinelerin keskin bir ıtır yaymasına sebep olmaktadır. Bu meslekte (büro dışında) çoğunlukla ayakta, vakit vakit oturarak çalışılmaktadır. Malzeme satıcıları, müşteriler, diğer çalışanlar, varsa amirleri..vb. kişilerle iletişim kurduğu gibi tek başına makinelerle çalışma da söz konusudur. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Matbaa teknisyenleri, her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve halk işyerlerinde çalışabilirler. Bunlar; gazete, kitap, dergi, afiş, broşür, davetiye, kartvizit, tanıtım yayınları...vb. basan özel ve halk kurumları olabileceği gibi, pul, banknot vb.nin basıldığı kamuya ait basımevi veya basımevleri de olabilir. Basımevleri matbaalara nazaran çok daha büyük ölçekli işyerleri olup daha teknolojik makinelerle çalışılmaktadır. Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının artmasıyla bu alanda çalıştırılacak işgücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır. Çünkü, bir çalışan 2-3 otomatik makineyi kullanarak sayfalarca basım yapabilmektedir. Matbaa teknisyenleri alanlarıyla ilgili kendi işyerlerini de açabilir. Bunun için, Milli Eğitim Bakanlığının açacağı ustalık sınavına girerek başarılı olması ve “Ustalık Belgesi” ni alması gerekmektedir. Ustalık sınavına, doğrudan katılabileceği gibi Bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitimi kurslarına devam ederek de katılabilir. MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Mesleki eğitim Endüstri Iş Liselerinin ‘Matbaacılık’ bölümlerinde ve Basımevi Iş Liselerinde verilmektedir. MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI - Endüstri Iş Liselerine; en az ilköğretim okulu mezunu, 19 yaşını doldurmamış, başarı ve sağlık durumu girmek istediği mesleğe müsait öğrenciler kayıt yaptırabilirler. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ o Endüstri Iş Liselerinde eğitim süresi 4 yıldır. · Eğitim süresince, derslerin % 40’ını Türk Dili ve Edebiyatı, Matematik, Yabancı Dil, Tarih, Coğrafya...gibi umumi kültür dersleri; % 60’ını ise iş dersleri oluşturur. Bu iş derslerinde öğrencilere dizgi, baskı, fotoğraf, klişe, ciltleme, serigrafi, resim, grafik, iş maliyeti, makine bilgisi, ve umumi matbaacılık ..vb. konularda mesleki yeterlilikler kazandırılmaktadır. o Öğrenciler 3.yılda haftanın 2 günü okulda teorik, 3 günü işletmede pratik eğitim alırlar. MESLEKTE İLERLEME Matbaa Teknisyenleri çalıştıkları kurum, kuruluş ve işletmelerde ustabaşı, şef vb. olabilirler. Meslek liselerinin Matbaa, Matbaacılık bölümlerinden mezun olanlar, istedikleri takdirde, Fotoğrafçılık, Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, Matbaacılık, Serigrafi, Matbaacılık ve Baskı Teknikleri önlisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler. BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU - 3308 sayılı kanun gereğince işletmelerde uygulamalı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin % 30’undan az olmamak üzere ücret alırlar. - İşletmenin sağladığı diğer sosyal imkanlardan faydalanırlar. - Hastalık, iş kazaları ve iş hastalıklarına karşı sigorta edilirler. - Mesleki eğitim süresince muayene ve tedavi masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu’nca karşılanır. Kazanç, çalışılan sektör ve işletmeye göre değişmektedir. Halk sektöründe derece, kıdem ve “teknik hizmetler” sınıfındaki tazminatlara göre ücret alınmaktadır. Özel sektörde ilk işe girişte asgari ücret düzeyinde olan kazanç, daha sonraki günlerde başarı durumuna göre artmaktadır. Kendi adına işyeri açan basımevi teknisyenlerinin gelirleri, makinelerin teknolojisine, işyerinin kapasitesine, müşteri yoğunluğuna göre değişmektedir. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER - İlgili eğitim kurumları, - Türkiye İş Kurumu Umumi Müdürlüğü Ankara Iş Danışma Merkezi, - Bünyesinde Iş Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri. Kaynak: İskur