İşsizlikten doğan cinayetler

Siyasal filmler ustası Costa-Gavras yaman bir sürprizle dönüyor. Görünürde açıkça siyasal bir film değil bu... Hatta kimileri, farklı da olsa bir "seri katil" hikayesi izlediklerini düşünebilirler. Ama filmin aslında son radde politik, onun da ötesi ideolojik bir film olduğu yadsınabilir mi? Çünkü Costa-Gavras, Amerikan yazarı Westlake'in romanından çıkarak, yalnızca ABD'nin değil, tüm kapitalist sistemin gitgide acımasızlaşan yüzüne karşı çıkıyor. Onun katili Bruno D, Jack Lemmon'u andıran sempatik yüzü, sıradan adam sakarlığı, zayıf insan tereddütleri ve ailesini koruma içgüdüsüyle, sanki aramızdan herhangi biri. İşinde (kağıtçılık) usta, bir büyük şirkette sorumlu, ormanları tüketmeden kağıt üretme yöntemlerinde dev adımlar atmış bir yönetici. Ama günün birinde, o tipik kapitalist jargonun tipik sözcükleri karşısına çıkıyor: Küçülme, yeniden yapılanma, re-organizasyon... Ve o da diğerleriyle birlikte, kendisini kapının önünde buluveriyor.

VERDİĞİ MESAJ ÖNEMLİ
Sonra aylar ayları, yıllar yılları kovalıyor. Bruno sürekli işsizliğin acı lezzetini yudum yudum tadıyor. "Bir maaş bile alamasanız paniğe kapılırsınız. Ya maaşınız tümüyle kesilirse?" Ama kapitalizm acımasızdır, çağdaş ekonominin insancıl kaygıları yoktur... Bunun üzerine Bruno D. bambaşka bir yönteme başvuruyor: İş alanında rakibi olabilecek kişileri saptıyor ve birer birer yok etmeye girişiyor. Bu işsizlik ve şirket ekonomisi fonundaki seri cinayetler hikayesi, Costa-Gavras'ın ustalığıyla inandırıcı bir büyük drama dönüşüyor. Elbette Bruno D çok ayrıksı bir örnek, elbette işsizlik cinayetlere yol açmaz, elbette bu bir örnek olamaz. Ama her türlü nedenle cinayetler işlenip durur da, toplumsal nedenlerle, özellikle fert ve de aile olarak özvarlığını savunma nedeniyle niçin işlenmesin? Film, bu mantığı baştan kuruyor ve kabul ettiriyor. ABD için yazılmış bir öyküyü Fransa'ya kusursuz biçimde uygularken, arada kuşaklararası iletişimsizlikten yok edilen doğaya, TV'deki aşırı şiddetten erotik ağırlıklı dev reklamlara çeşitli şeyleri de eleştiriyor. Başta tanımakta geciktiğimiz bir oyuncu, eşsiz Jose Garcia ve ona eklenen Karin Viard, Olivier Gourmet, Ulrich Tukur (mağazadaki satıcı rolündeki sanatçı, yönetmenin bir önceki filmi "Amen"in baş oyuncusuydu) gibi diğerleriyle, film tıkır tıkır işliyor. Ve bu seri cinayet öyküsünü, hiçbir suni gerilime başvurmaksızın, hatta ara yerde müsait bir mizahı da kullanarak, önemli bir mesaj ve tez filmi haline getiriyor.

ÖLÜMCÜL ÇÖZÜM * * * (Le Couperet)
Yönetmen: Costa-Gavras
Senaryo: Costa-Gavras, Jean-Claude Grumberg
Görüntü: Patrick Blossier
Müzik: Armanda Amar
Oyuncular: Jose Garcia, Karin Viard, Geordy Monfils, Christa Theret, Ulrich Tukur, Olivier Gourmet
Fransız filmi.