Dünyanın yıllık hareketi ve sonuçları nelerdir - Dünyanın yıllık hareketi ve sonuçları hakkinda bilgiler DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ ve SONUÇLARI Yörünge Hareketi : Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlemiş olduğu yola yörünge , meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir. Dünyamızın yörüngesi yandaki şekilde de görüldüğü gibi elips şeklindedir. Dünyanın bu yörünge hareketine yörünge hareketi veya yıllık devinim adı verilmektedir. Dünyanın yörünge hareketi 365 gün 6 saatte gerçekleşme ve buna bir yıl denilmektedir. Dünyanın yapmış olduğu elips yörüngenin bir sonucu olarak ortaya çıkan özellikler şunlardır ; 1. Dünyanın Güneşe olan uzaklığı sürekli değişir. Yıl içinde Dünyanın Güneşe en yakın olduğu ana günberi ( perihel ) , en ırak olduğu konuma ise gün öte ( aphel ) adı verilir. Güneşe en yakın tarih 3 Ocak , en ırak olduğunda ise tarih 4 Temmuzdur. Dikkat edilirse Dünyanın güneşe yakın olduğu tarihe bakılırsa Dünya Güneşe yaklaştığında şimal yarımkürede en soğuk vakit yaşanıyor. NOT: Dünyamızın ısınmasında etkili olan en önemli etken Güneş ışınlarının geliş açısıdır. 2. Dünyanın yörüngedeki hızı yıl içinde değişir. Dünya Güneşe yaklaştığında hızı artar , uzaklaştığında ise hızı yavaşlar . 3. Sonbahar Ekinoksuna ( 23 Eylül ) iki günlük gecikmeyle girilir. 4. şimal yarımkürede yaz mevsimi Güney yarımküreden daha uzundur. 5. şimal ve güney yarımkürelerde mevsim süreleri birbirlerinden farklıdır. EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI Ekvator ile Yörünge düzlemi arasında 230 27ı 'lık bir açı bulunmaktadır. Bir bakıma Dünya Güneş etrafında yörünge hareketini yaparken bu açı ile dönmektedir. Eksen eğikliğinin bir sonucu ortaya çıkan özellikler şunlardır ; * Dönenceler meydana gelir. Dönence: şimal ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir. şimal yarımküre de Yengeç Dönencesi (230 27ı Kuzey) Güney yarımkürede ise oğlak dönencesi (230 27ı Güney) bulunmaktadır.* Matematik iklim kuşakları oluşur.* Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir. Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler. Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez. Ülkemiz matematik konumu itibarıyla dönenceler dışında yer almaktadır bu nedenle Güneş ışınları dik açıyla düşmez. Yıl içinde 21 Haziran'da en büyük açıyla , 21 Aralık'ta ise en küçük açıyla düşmektedir. * Mevsimler oluşur. Dört mevsimin tek yaşandığı kuşak ılıman kuşaktır. Sebebi : güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca değişikliğin çok olmasıdır. Tropikal kuşakta yıl boyunca yaz , Kutup kuşağında ise yıl boyunca kış mevsimi yaşanmaktadır.* Aynı tarihlerde şimal ve güney yarımkürelerde farklı mevsim yaşanması.* Gece gündüz uzunluğunun sürekli değişir.Bu değişim en az Ekvator'dadır. Kutuplara doğru gidildikçe gece gündüz değişimi artar.* Güneşin doğuş ve batış konumu ile saatinin değişmesi.* Muson rüzgarlarının oluşması.* Aydınlanma dairesinin sürekli değişmesi.* Kutup bölgelerinde 24 saatten uzun gece ve gündüzlerin oluşması. Örnek: Kutup noktalarında 6 ay gündüz, 6 ay gece yaşanması. ***Dönence ve matematik iklim kuşaklarının oluşmasında sadece eksen eğikliği etkilidir. Diğerlerinin oluşmasında eksen eğikliği ile beraber yıllık hareketin de etkisi vardır. EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI; (Ekvator düzlemi ile ekliptik (yörünge düzlemi ) üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi) * Dönenceler oluşmazdı. ( dönencelerin yerini eksen eğikliği belirler )* Mevsim değişmesi olmazdı. ( Güneş ışınlarının geliş açısı değişmediği için )* Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi.* Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi.* Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu.* Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi. EKSEN EĞİKLİĞİ 30°OLMASI DURUMUNDA MEYDANA GELEBİLECEK OLAYLAR * Güneş ışınlarının dik geldiği saha genişlerdi. Dönenceler 300 şimal ve güney enlemlerinden geçerdi.* Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları genişlerken , ılıman kuşak daralırdı. Kutup daireleri 600 enleminden geçerdi.* Yurdumuzda yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk geçerdi.* Kutup ve ılıman kuşakta sıcaklık ortalaması artarken tropikal kuşakta sıcaklık ortalaması azalırdı.* Gece-gündüz arasındaki vakit farkı artardı. *** Eksen eğikliğinin 23°27' dan daha küçük olması durumunda ise yukarıda anlatılan olayların tam tersi bir vaziyet yaşanırdı. Eksen eğikliği değişmez . MEVSİMLER 21 HAZİRAN (YAZ SOLTİSTİ ) : 21 Haziranda Güneş ışınları Ekvatorun 230 27ı Kuzeyinde yer saha Yengeç Dönencesine dik olarak gelmektedir. Bu duruma bağlı olarak a) şimal yarımkürede yaz mevsimi güney yarımkürede ise kış mevsimi yaşanır. b) Bir noktanın kuzeyine doğru gidildikçe gündüzlerin süresi artar gecelerin süresi ise kısalır. c) şimal yarımkürede en uzun gündüz en kısa gece yaşanır Güney yarımkürede en kısa gündüz en uzun gece yaşanır. d) Yengeç dönencesine güneş ışınları dik açıyla geldiği için gölge boyu sıfırdır. e) Bu tarihten sonra şimal yarımkürede gündüzler kısalmaya geceler ise uzamaya başlar. f) şimal kutup dairesinde 24 saat gündüz Güney kutup dairesinde ise 24 saat gece yaşanır. 21 ARALIK(KIŞ SOLTİSTİ ): 21 Aralıkta Güneş ışınları Ekvatorun 230 27ı güneyinde yer saha Oğlak Dönencesine dik olarak gelmektedir. Bu duruma bağlı olarak ; a) şimal yarımkürede kış mevsimi güney yarımkürede ise yaz mevsimi yaşanır. b) Bir noktanın güneyine doğru gidildikçe gündüzlerin süresi artar gecelerin süresi ise kısalır. c) güney yarımkürede en uzun gündüz en kısa gece yaşanır kuzeyyarımkürede en kısa gündüz en uzun gece yaşanır. d) Oğlak dönencesine güneş ışınları dik açıyla geldiği için gölge boyu sıfırdır. e) Bu tarihten sonra Güney yarımkürede gündüzler kısalmaya geceler ise uzamaya başlar. f) şimal kutup dairesinde 24 saat gece Güney kutup dairesinde ise 24 saat gündüz yaşanır. 21 MART - 23 EYLÜL DURUMU( EKİNOKS ) : Bu tarihlerde Güneş ışınları ekvatora dik açıyla düşmektedir. Yaşanan mevsimler dışında her şey aynıdır. a) Dünyanın her yerinde gece ve gündüz süresi eşittir. b) Ekvatorda gölge boyu sıfırdır. c) şimal ve güney yarımkürelerde paralel numaraları aynı olan yerlerin Güneş ışınlarını alma açısı aynıdır. d) Bir meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı saatlerde doğar ve akşam aynı saatlerde batar. GÖLGE YÖNLERİ Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi şimal yarımkürede yengeç dönencesinin kuzeyinde kalan yerlerde gölge yönü daima kuzeydir. Güney yarımkürede ise oğlak dönencesinin güneyinde kalan yerlerde gölge yönü daima güneydir. dönenceler arasında kalan yerlerde ise tarihlere göre gölge yönleri değişmektedir. Örneğin 21 Haziranda Yengeç dönencesinin güneyinde kalan yerlerde gölge yönü güneydir. 21 Aralık tarihinde ise Oğlak Dönencesinin güneyinde kalan yerlerde gölge yönü güney , kuzeyinde kalan yerlerde ise gölge yönü kuzeydir. Ekinoks tarihlerinde ise Ekvatorun kuzeyinde kalan yerlerde gölge yönü şimal , güneyinde kalan yerlerde gölge yönü güneydir.