Kıymetli Evrak Hukuku Ders Notları AŞ. DENETİMİ I.GENEL AÇIKLAMA * Mecburi organdır ,bu organ yoksa şirketin feshi gerekir * Asıl amacı:yönetimin keyfiliğini önlemektir ;böylece ortaklar ve şirket alacaklıları yönetime karşı korunmuş olur.yani GK adına kontrol yapar * İç ve dış kontrol olmak üzere iki kısma ayrılır.iç kontrol şirketin kendi bünyesindedir ve kontrol organını anlatım eder. Dış kontrol ise şirket dışında yer saha bazı müesseseler tarafından gerçekleşir * Her bir denetçi bağımsız ve sürekli olarak denetçilik yapar. II.İÇ DENETİM * Organ vasıtasıyla yerine getirilir. Kişi sayısı temel akitte belirtilir ama 5 i geçemez. * Kurul halinde teşekkül etmek zorunda değildir.tek kişiden dahi oluşabilir. a)denetçiler * Temel akitle (sadece ani kuruluşta söz konusu olur),GK kararıyla(tedrici kuruluşta kuruluş GK da seçilebilir)-kuruluş GK seçilen denetçi en çok 1 yıl normal GK da seçilen denetçi en çok 3 yıl görev yapabilir- denetçiler (kooptasyon bkz. syf. 16) ve mahkeme tarafından seçilebilir.tek olan denetçinin görevine son bulması halinde mahkeme seçer * Nitelikleri:bir kişiden ibaret ise onun.birden çok kişiden ibaretse yarısından bir fazlasının TC.vatandaşı olması şarttır .../.... ortak olması şart değildir...../....devlet memur müflis kısıtlı olmamalı...../...YK üyesiyle hısım olmamalı,ağır hapis hırsızlıktan dolayı ceza almamalı b)denetim organının yetki ve görevleri * Temel itibariyle yönlendirici ve tespit edici görev ve yetkileri vardır ör: * Bilançonun şeklini düzeltmek (yönlendirici) * Şirket defterlerini inceleme(tespit edici) * Şirket veznesini teftiş(tespit edici) * Bütçe ve bilançoyu denetleme(tespit edici) * İhmal halinde GK yı toplantıya çağırma (yönlendirici) c)denetçilerin sorumluluğu * Müteselsilin sorumludurlar d)denetçilik sıfatının sona ermesi (sıfatın kazanılmasında olduğu gibi kaybedilmesinde de tescil ve duyuru şart) * Tekrar seçilmeme * YK üyeliğine seçilme * Şirkete memur olarak atanma * YK üyeleriyle 3 dereceye kadar hısım olması * Ölüm * İstifa,azil * İflas ve hacir altına alınma * Ağır hapis cezasına mahkum olmak III.DIŞ DENETİM * Dış kontrol ya devlet ya da özel kontrol kuruluşları tarafından gerçekleştirilir * Teftiş yöntemi esastır * Umumi denetime tabi AŞ lerde hükümet komiserinin bulunması şarttır * Kuruluş aşamasında STB den ruhsat alınması da denetimin bir parçasıdır * Bakanlığın yaptığı inceleme halk yararı incelemesidir. * Halka açık Aşlerde ise kontrol SPK tarafından yapılır. AŞ. ESAS AKDİN DEĞİŞTİRİLMESİ 1.GENEL AÇIKLAMA * Değiştirme emredici kurallara ,mevcut imtiyazlara müktesep haklara ve objektif iyi niyete aykırı olamaz. * Değiştirme yetkisi münhasıran GK a aittir.bu yetkinin başka bir organa devri mümkün değildir. * Değiştirme ticaret siciline tescil edilmelidir II.GENEL ANLAMDA ESAS AKDİN DEĞİŞTİRİLMESİ(5 aşamada gerçekleşir esasen usul işlemleridir) 1. temel aktin değiştirilecek maddesinin yeni metninin hazırlanması 2. STB. Dan değişiklik için ön ruhsat alınması 3. ön izni alınmış olan değişik metnin umumi kurul tarafından kabul edilmesi * temel akdi değiştirmek için yapılan olağanüstü GK ,izin alındıktan sonra temel akit değişikliği işlemelerinin tamamlanabileceği ve 6 ay aşmayacak süre içinde yapılmalı * bazı pay senetlerindeki paylara ani çok oy hakkı veren oyda ayrıcalık hususu akit değişikliklerinde uygulanmaz. Yani her pay senedi=Bir oy 4. AŞ . GK. Alınan kararın uygulanabilmesi için bu kararın şartları varsa imtiyazlı pay sahipleri umumi kurulunda da kabul edilmesi gerekmektedir ör: kapital artırımda 5. ticaret siciline tescil ve duyuru edilmesi III.ESAS SERMAYENİN ARTIRILMASI A)genel açıklama * ortakların şirketteki konumu etkilemesi sebebiyle özel hükümler uygulanır. * Rüçhan hakkı:Pay sahipleri yeni sermayenin artırılması sırasında yeni payları,katılma paylarının temel sermayeye oranı miktarında öncelikle alma hakkına sahiptir * Yeni pay senedi çıkarılarak kapital artırılmak isteniyorsa temel akitteki tüm kapital ödenmiş olmalıdır. * Temel akitle yada GK kararı ile yeni paylar başkalarına bırakılabilir. B)toplantı ve karar kafi sayısı * 1. topl. Nisabı :1/2 ikinci toplantı nisabı:1/3 karar nisabı ise: oyçokluğu C)sermaye artırımın sebepleri * finansman ihtiyacını karşılamak * yedek akçelerin veya şirket aktiflerinin vesika üzerinde sermayeye eklenmesi, * vakit içinde ziyan edilmesi suretiyle eksilen sermayenin tamamlanması * yasa gereği artırılması D)sermaye artırımın türleri * kaide olarak bedelli yapılır. Yani en çok kullanılan yöntem yeni pay sendi çıkarılarak şirkete taze nakit girmesidir. * Bazen de kağıt üzerinde artırım yapılır: yüksek enflasyon sebebiyle 1. yeni kapital taahhüt etmek suretiyle kapital artırımı a)kapalı AŞ. Lerde * efektif artırım de denilir. Ani yol ile sermaya artırımda sermayenin tamamı taahhüt edilmelidir. Tedrici yolda ise halka çağrıda bulunulur. * Yeni metnin hazırlanması * STB den ruhsat alınması * GK kararı * İmtiyazlı paylar GK da şirket GK kararını onaylaması * GK kararının yerine getirilmesi * Tescil ve ilan b)halka açık AŞ. * Kapalı AŞ ile aynı farkları: * Çıkarılan pay senetlerinin bedellerinin tamamının nakit olarak ödenmesi * SPK ya kayıt * Süresinde satılmayana sermayenin satın alınacağı taahhüdü 2. Şirket varlıklarının ve araçlarının sermayeye dönüştürülmesi suretiyle * Yedek akçelerin.şirketin sahip olduğu mal ve hakların satışından elde edilen gelirle vb olabilir. * Bu halde ortak yeni bedel ödemeden yeni paylar elde eder. 3. Var payların itibari değerleri değerlerinin artırımı suretiyle * Pay sayısı aynı ama payın itibari değeri farklıdır. * Bu durumda şirkete yeni ortak girmez * Burada oybirliği şartı aranır çünkü taahhüt artırımı vardır IV.KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNİ BENİMSEYEN AŞ .DE YK KARARIYLA 1. Alt/üst sınır içerisinde kalmak üzere YK’nın kapital artırımı kararı alması. 2. SPK ya başvuruda bulunma 3. halkı davetin ticaret siciline tescili 4. halka arz 5. sonuçların SPK ya bildirilmesi 6. değişiklik kararının ticaret siciline tescil ve ilanı V.ESAS SERMAYENİN AZALTILMASI * Bilançodaki temel kapital kaleminin nominal olarak indirilmesi sonucunu doğurur. A)sebepleri 1. şirketin ziyan etmesi: sermayenin 2/3 karşılıksız kalırsa GK toplantıya çağırılmak zorundadır.bu durumda ya 1/3 orandaki kapital ile devam edilir yada noksan kalan nispet tamamlanır.şirket bu kararlardan birini almazsa sona erme sebeplerinden biri gerçekleşmiş sayılır. 2. temel sermayenin bir kısmının şirket faaliyeti için lüzumsuz kalması durumunda B)Uygulanacak yöntemler * payların itibari değerlerinin düşürülmesi * pay sayısının azaltılması * payların birleştirilmesi : bu durumda ya temel akitte belirtilmeli yada ortakların izni alınmalı * payın itfası : bu durumda ise payın izni şarttır. C)sermaye azaltılmasının türleri 1. temel sermayenin bir kısmının iadesi veya başka bir amaç için kullanılması amacıyla yapılan azaltma 2. bilançodaki zararın ortadan kaldırılması içi yapılan azaltma * azaltma işleminde önemli olan; alacaklıların korunmasıdır. * Temel akitte hiçbir hüküm yoksa azaltmada uygulanacak yöntem bütün payların itibari değerinin indirilmesi suretiyle yapılan türdür. AŞ. DE PAY VE HİSSE SENETİ * AŞ de ortak sıfatı pay kavramına bağlanmıştır * Her ortak şirket sermayesine oranla sahip olduğu pay ölçüsünde şirket GK da oy kullanır * Pay AŞ nın kuruluşu ile oluşur.Hisse senedi payı temsilen çıkarılan senettir.hisse senedi ortaklık sıfatının devri ve belgelendirilmesi hususunda kolaylık sağlar. * Pay’ı 4 e ayırabiliriz 1. çıplak pay 2. imtiyazlı pay 3. oydan yoksun pay 4. pay senedine bağlanmış pay * hamiline yazılı pay * nama yazılı pay * sınırlamasız pay * bağlı nama yazılı pay pay:esas sermayenin , belirli sayıda ünite değere bölünmüş olan bir parçasıdır.payın herbir ünite değerine itibari değer denir.kural olarak itibari değerler birbirine eşttir.istisnası vardır ör: A grubu paylar 2000tl olabilirken B grubu paylar 3000tl olabilir * temel sermayenin ortaklar arsında dağılımı GK da oy kullanma,şirketin karına zararına katılma tamamen paya bağlıdır * pay senediyle aralarındaki farklar: * pay senedi payı temsil eden belgedir * pay ise temel sermayenin belirli bir kısmını teşkil eder. Pay senediayları temsil etmek üzere ,kıymetli evrak ve taşınır kıymet taşıyan kanunun aradığı şekil şartlarına müsait olarak çıkarılan belgedir. * Payın devrini kolaylaştırır. * Borsanın temelidir 1. Pay senetlerinin çıkarılması: a)TK a Tabi şirketler * Pay senedi çıkarmak gibi bir zorunluluk yoktur. * YK payları temsilen pay senedi çıkarabilir. * Değişik küpürlerde bastırılabilir.ör: her paya bir senet yada 10 paya 1 senet gibi b)SPK a tabi şirketler: pay senedi çıkarmak zorunluluktur 1. pay senetlerinin türleri * nama ve hamiline yazılı pay senetleri olabilir. * Nama yazılı pay senedi kıymetli evrak hukukuna göre devredilir tur beyanı ve zilyetlik şarttır a)hamiline yazılı pay senedi:hamili kim ise o kimse AŞ ortağı olarak kabul edileceği senetlere denir * Ortağın adı yazılmaz * Ham. Yazılı sen. Çıkarmak için temel akitte hüküm bulunmalıdır * Pay bedelleri tamamen ödenmedikçe ha. Yazılı senet. Çıkarılmaz b)nama yazılı senet:senet üzerinde hak sahibi olan kişilerle ilgili bilgilerde yazılır c)bağlı nama yazılı senet:Nama yazılı pay senedi üzerinde şirket temel akdiyle kabul edilmiş bazı sınırlandırmalar olabilir.ör: sadece avukatlar bu senedi alabilir. AŞ. SONA ERMESİ İki şekilde sona erer 1)infisah(kendiliğinden) 2) fesih 1 infisah sebepleri * Sürenin dolması * Amacına ulaşamamak yada amaca ulaşmanın imkansızlaşması * Sermayenin 2/3 ünün ziyaı * Ortak sayısının 5 kişden aşağıya düşmesi * Şirket alacaklılarının TK 436 a göre talebi * Temel akitteki fesih sebebinin gerçekleşmesi * Şirketin başka bir şirketle birleşmesi * Şirketin iflasına karar verilmesi * GK fesih kararı 2/3 il toplantı nisabi ½ ikinci toplantı nisabı 2 fesih sebebleri * GK kararı gerektiren fesih sebepleri: fesih kararı 2/3 il toplantı nisabı ½ ikinci toplantı nisabı * Mahkeme kararı * Hakiki pay sahiplerinin 5 kişiden aşağıya düşmesi:böylece göstermelik ortak durumundaki saman adamlar kullanılarak kanuna karşı hile yolunun önü kesilmeye çalışılmıştır,ortak alacaklı yada STB. Dava edebilir * Mecburi organların olmaması yada GK nın toplanamaması * Temel sermayenin 2/3 zıyaı :şirket yeterli teminatı gösterirse feshe karar verilemez * Temel akitte öngörülen fesih sebeplerinin gerçekleşmesi: * STB e tanınan fesih davası açma sebeplerin gerçekleşmesi AŞ. ŞİRKET TASFİYESİ I.GENEL OLARAK * AŞ iflastan başka sebeple sona ermişse YK tarafından ticaret siciline vaziyet tescil ve duyuru edilir. Daha sonra alacaklılar ellerindeki belgelerle 1 yıl içinde AŞ ye müracaat etmelidir. * Tasfiye:şirket malvarlığının paraya çevrilerek ,3. kişilerle şirket arasındaki ilişkilerin sona ermesi ve artan kısmın ortaklar arasında paylaşımıdır * Tasfiye aşamasında şirketin amacı artık kazanç sağlama değil ;şirketin varlığına hukuken son vermektir. * Tasfiye aşamasındaki şirkette Yetki tasfiye memurunda olur. * Ticaret unvanında “tasfiye” ibaresi kullanılmalıdır. II.TASFİYE İŞLEMLERİ * Tasfiye memurları tarafından yerine getirilir * İflas etmişse iflas masası yerine getirir. a)tasfiye memurlarının seçimi ve azli * Temel akitle /GK İle /YK tarafından seçilebilir. Bu üç hal gerçekleşmezse ortak mahkemeye başvurup mahkeme seçebilir. * Tescil ve duyuru şarttır. * Mahkeme seçmemişse GK tasfiye memurlarını her vakit azledebilir. b)tasfiye işlemlerinde izlenecek sıra * Asıl amaç alacakların tahsili, aktiflerin paraya çevrilmesi ,borçların ödenmesi,elde hala nakit varsa ortaklara dağıtılması ve AŞ tüzel kişiliğinin terkini 1. tasfiye memurlar öncelikle tasfiyenin başlangıcındaki bilançoyu ve envanteri düzenler ve GK nın tasdikine sunar 2. alacaklılar çağrı edilir 3. her türlü alacağın öğrenim edilmesi sağlanır 4. şirketin aktiflerinin paraya çevrilmesi gerekir 5. borçlar ödenir.aktifler pasifleri ödemeye yetmiyorsa tasfiye memur durumu mahkemeye bildirir ve şirketin iflasını ister. 6. borçların ödenmesinden sonra arta kalan nakit varsa ortaklara dağıtılır.tasfiye payı denilen bu değer kaide olarak her ortağın payı oranıdır. 7. ticaret sicilindeki kaydı terkin edilir ve böylece şirketin hukuk hayatındaki durumu son bulur. I.TANIMI:sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkettir.sermayesi paylara bölünen ve ortaklardan bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kolektif şirket,diğerleri ise bir AŞ ortağı gibi mesul olan şirkettir. * Sermaysei paylara bölünmüştür * Ticaret unvanı kullanır * 2 ayrı öbek ortak vardır * tüzel kişiliği vardır II.KURULUŞ: STB ruhsat almak hariç AŞ ile aynı prosüdürdür. III.İŞLEYİŞİ: komandite ve komanditer ortaklar için ayrı ayrı GK vardır. * Yönetici sıfatı esasen komantide ortaklara aittir. * Şirketi 3 kişilere karşı temsil görevini de komantide ortak yapar. IV.SONA ERMESİ AŞ e eş farkları: sermayenin 2/3 zıyaı olsa bile şirket devam eder.herhangi bir şekilde ortaklar arasındaki farklılığın kalkmasıyla şirket sona erer. A)GENEL AÇIKLAMA * Ortakların sorumluluğu bakımından ltd. şirket AŞ e eş yani kapital şirketidir. * 50 den çok ortağı olamaz * 2-20 arasında ortak sayısı olan ile 20-50 arasında ortak sayısı olan için farklı hükümler mevcuttur. * 2-20 şahıs şirketlerine daha yakın iken 20-50 kapital şirketlerine daha çok benzer. * 2 tür payı vardır. Temel kapital payı ,üyelik payı I.TANIMI: 2 veya daha çok gerçek yada tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup,iktisadi konularda etkinlik gösteren,şirket borçlarından dolayı sadece şirketin malvarlığıylı sınırlı mesul olduğu,esas sermayesi muayyen ve bu kapital ortakların temel kapital paylarının toplamına eşit olan şirkettir -sermaye paylara bölünmüş değildir bu özelliğiyle de AŞ den ayrılır. II.UNSURLARI 1. Ticaret unvanı: 2. temel sermaye:AŞ gibi sermayesi sabittir.asgari sınırı vardır.5 milyar(mart 2002); paylara bölünmüş değil dolayısıyla pay senedi çıkarılamaz 3. ortaklar sınırlı sorumludur:AŞ gibidir. Yani ortak getirmeyi taahhüt ettiği kapital payı ile sorumludur. Ayrıca AATUHK md. 35. e göre ltd. şrt. Ödenmeyen borçlarından dolayı ortaklat,taahhüt ettikleri kapital payları kadar bir kez daha sorumludur. 4. mevzu, bahis ve maksat:sigortacılık yapamazlar bunun dışında yasak olmayan her türlü iktisadi amaç ve konuda kurulabilirler. 5. tüzel kişiliği: vardır B)KURULUŞU * AŞ gibidir ama tedrici şekilde kurulamaz; çünkü halka müracaat edemezler. C)İŞLEYİŞİ Mecburi organlar ortaklar umumi kurulu...../..... müdürler....../.... (20den çok ltd şrt. De) denetçi 1. ortaklar GK: * Tüm ortakların katılmaya yasal hakları olduğu mecburi organdır. * Toplantı yapılıp yapılmayacağı ortak sayısına bağlı.20 den az ise toplantıya gerek yok. 20 den çok ise AŞ deki GK hükümlerine göre toplantı yapılır. a)GK Toplantıya çağrı * Olağan /olağanüstü olabilir * Asgari toplantı nisabı yoktur; GK da görüşülen konuya göre karar nisabı değişir. * Müdür yada müdürler kurulu toplantıya çağırır. b)GK karar nisabı -mutlak çoğunluk:ödenmiş sermayenin hiç olmazsa yarısından fazlasını temsil eden ortakların lehte oy kullanması gerekir.AŞ den farklıdır. -ağırlaştırılmış nisap: * Şirket akdinin değiştirilmesi 2/3 karar lehine oy * Payın devri, şirketin feshi ¾ orana bağlı * İflaslı ortağın şirketten çıkarılmasında ise ortak sayısı ve kapital itibariyle çoğunluk lazım. -oybirliği aranan haller * Ortakların sorumluluklarının genişletilmesi halinde * Ortaklardan birinin payının icra dairesi veya iflas idaresi tarafından açık artırmyala satılmasına karar verilebilmesi için * Temel akitle müdür tayin edilen bir ortağın azli için c)GK geçersizliği: AŞ lerdeki yokluk butlan ve iptal edilebilirlik halleri ltd. şirketler içinde geçerlidir. 2. Müdürlük * Yönetim ve temsil görevini müdürler ifa eder.yönetimde kollektif şirkete temsilde ise Anonim şirkete benzer * Kanunla temel akitle ortaklar GK ile müdür tayin edilebilir Kolektif şirkete benzer.görevden alınmada da kolektif şirket hükümleri uygulanır * Temsilin sınırlarını da AŞ deki sınırlar çizer., temsilde müdür imzasına ihtiyaç vardır. * Rekabet yasağı akitte hüküm varsa bütün ortaklar için geçerlidir.akitte hüküm yoksa sadece müdürler rekabet yasağına tabidirler. 3. Denetim * Kontrol yapılmayacağına dair bir hüküm bulunamaz.emredici bir hükümdür. * 20 den az ltd. şrt. De tüm ortakların kontrol hakkı varken 20 den çok ortakla kurulmuş ltd.de AŞ lerde olduğu gibi denetçi bulunur. D)SONA ERMESİ 1. Akitte yazılı sebebin gerçekleşmesi 2. temel sermayenin¾ sahip ortakların ¾ nü teşkil eden bir çoğunlukla 3. ortaklardan birinin talebi ve haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararıyla 4. ortaklardan birinin iflası ile 5. kanunda yazılı diğer hallerde E)TASFİYE AŞ’lerde olduğu gibidir