Kpss Öğrenme Psikolojisi Edwin R.GUTHRIE (1886 – 1959) - Guthrie klasik koşullanma ile ilgili esas görüşlerin izinden gitmiş ancak öğrenmenin bitişiklik ile açıklanabileceğini belirtmiştir. - Guthrie’ ye göre, bir uyarıcıya karşı yapılan tepkinin, daha sonra aynı uyarıcıyla karşılaşıldığında da gösterilme eğilimi vardır. Guthrie’ nin bitişikliği uyarıcı – tepki bitişikliğidir. - Guthrie’ ye göre öğrenme tek bir denemede kazanılır. Öğrenme ilkesi olarak sıklık yasasını tamamen reddeder. - Guthrie öğrenme ilkelerini; “ en son tepki” ve “ yakınlık ” başlıkları altında inceler. - Guthrie’ ye göre belirli özel bir uyaran duruma yapılan tepkideki son şeyi öğreniriz. - Guthrie’ ye göre; ödül ve ceza öğrenmeye müsait değildir. Eğer öğrenme gerçekleştiyse ondan sonraki bir olaydan ( ödül – ceza )etkilenmeyecektir. - Menfi Alışkanlıkların Yok Edilmesinde 3 Yöntem Önemlidir: 1) Eşik Yöntemi 2) Bıktırma (Yorgunluk) Yöntemi3) Zıt Uyaranlar (Zıt Tepki) Yöntemi 1) Eşik Yöntemi: - Uyarıcı çok az verilerek, istenmeyen tepkinin çağrışımı, ortaya çıkması engellenir. Uyarıcının dozu istenmeyen tepkiyi doğuracak eşiği aşmadan, zamanla yavaş yavaş artırılır. Örneğin; zeytin yemeyi sevmeyen birine zeytin azar azar bölünerek verilir. Okula korktuğu için gitmek istemeyen çocuğa, eğlenceli mektep öyküleri anlatılır, mektep arkadaşlarının eve gelmesi sağlanır. Okula yakın yerlerde gezintiye çıkarılır ve çocuk okula alıştırılır. 2) Bıktırma (Yorgunluk) Yöntemi: - İstenmeyen davranış organizmaya bıktırıncaya ve sıkılıncaya kadar yaptırılır. Örneğin; kibrit yakma gibi kötü bir alışkanlığı olan çocuğa annesi bir kutu kibrit verir ve yakmasını ister. Çocuk bir süre sonra, yoruldum artık demesine rağmen, ebeveyn devam etmesi için çocuğa baskı yapar ve bir süre sonra çocuk kibriti elinden atar ve bir daha da kibrit yakmaya karşı bir alaka duymaz. - Başka bir örnek; sürekli abur cubur isteyen bir çocuğa annesinin bir sürü abur cubur alması ve önüne yığarak hepsini yemesini istemesi, çocuğun bıkmasına ve bir daha istememesine sebep olabilir. - Bu yöntemin etkili olması için, organizmanın ilk bıkkınlık düzeyinden sonrada yapmasını istemek gerekir. Eğer ilk bıkkınlık şikayetinde uyarıcı kesilirse bu yöntem işe yaramaz. - Bazen farkında olmadan kullanılan bu yöntem müspet bir davranışın kazanılmasını da engelleyebilir. Örneğin; öğrencilere çok ve yoğun ödev verilmesi, çocuğun ödeve karşı motivasyonunu düşürerek ödev yapmaktan nefret etmesine yol açabilmektedir veya bebeklikte çok çok süt içirilmesi ile yetişkinlikte o çocuğun sütten nefret etmesine yol açabilir. 3) Zıt Uyaranlar (Zıt Tepki) Yöntemi: - Organizmayı uyarıcıdan ırak tutmak için, uyarıcının onun üzerinde menfi bir tesir yaratmasını sağlamak hedeflenir. Örneğin, çiftlikte tavukları boğazlayıp yiyen bir köpeğin, bu davranışını ortadan kaldırmak için, köpeğin boynuna bir ölü tavuk bağlanmıştır. Köpek, ölü tavuktan kurtulmak için çabaladıkça, ölü tavuk sarsılarak sağa sola savrulup köpeğe çarparak, köpeği daha çok rahatsız etmiştir. Sonuç olarak, bu uyarıcı köpeğin tavukları boğazlayıp yemesi davranışını ortadan kaldırmıştır. - Eğitim öğretim ortamında birbirine zıt uyarıcılar bir araya getirilerek uyaranların organizmada müspet davranışı dönüştürülmesi sağlanabilir. Örneğin, çalışkan öğrenci ile tembel öğrenci aynı sıraya oturtularak, tembel öğrencinin çalışkan öğrenciden müspet yönde etkilenmesi sağlanabilir. Bitişiklik Kuramının Sınıf Ortamına Uygulanması - Bu kurama göre alışkanlıkları kırma, yok etme yada istenen davranışları oluşturma yöntemleri olan eşik, bağdaşmayan uyarıcılar, yorma yöntemleri gerek sınıf yönetiminde gerekse bir konuya karşı müspet tutum gelişmesinde kullanılabilir. Okuldan korkan çocukların bu uyarıcılar ile yavaş yavaş karşılaşması sağlanarak korkularını yenebilecekleri gibi bu uyarıcılarla beraber sevdikleri uyarıcılar verilerek de korkuları yok edilebilir. - Guthrie eğitimde uyarı etme ve tavsiyede bulunma yerine doğru davranışı bizzat yaptırmayı önermektedir. Bir yazısında bahsettiği gibi mektep dönüşü paltosunu bir tarafa, çantasını bir tarafa fırlatan 10 yaşındaki bir kız çocuğunun annesine şu tavsiyede bulunmuştur. Anne, çocuk eşyalarını yere fırlattıktan sonra onu uyarı etmemeli, çocuğun bu eşyaları yine giyip sokağa çıkmasını ve eve girerken derhal soyunup eşyalarını yerlerine koymasını sağlamalıdır. Burada güdülen amaç, eşyalarını yere koyma tepkisinin eve girişteki işaret uyarıcılara bağlanmasıdır. - Aynı vaziyet sınıfta konuşmak için söz hakkı istemenin gerekliliğinin öğretilmesine uygulandığında şöyle bir uygulama yapılabilir. Söz hakkı istemeden konuşan bir öğrenciye, öğretmenin yanıt vermemesi şeklinde olabilir. Bu durumda, konuşma gereği duymak söz hakkı istemek için bir işaret uyarıcı olur. - Guthrie eğitime hedefleri belirleyerek başlamak gerektiğini söyler. Guthrie tüm öğrenmeleri uyarıcı – tepki bitişikliğinde açıkladığına göre hangi tepkileri kazandıracağımızı belirlememiz gerekir ki bu tepkileri doğuracak uyarıcıları düzenleyebilelim. Öğrencinin öğrendiği birçok karmaşık bilgiler çağrışım yolu ile gerçekleşmektedir. - Bir konun öğrenilmesi ancak yalın ve kolay alt basamaklara ayrılması ve parçaların birleşmesi ile mümkündür. KAYNAKÇA - Akyıldız, H. (1994). Öğrenme Sürecine İlişkin Kuramsal Açıklamalar, İzmir: Neşa Ofset- Arı, R. Ve Diğerleri (Tarihsiz). Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi, Konya: Mikro Yayınları- Ataman, A.(2004). Gelişim Ve Öğrenme, Ankara: Gündüz Eğitim Ve Yayıncılık- Başaran, İ. E. (2000). Eğitim Psikolojisi, Ankara: Feryal Matbaası- Fidan, N.(1985). Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara: Alkım Yayınevi- Kaya, A. (Editör) (2004). KPSS Eğitim Bilimleri, Ankara: Çağdaş Öğretmen Yayınlar- Kaya, Z. (2004). KPSS Eğitim Bilimleri, 19. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık- Oktaylar, H.C. (Editör) (2006). KPSS Eğitim Bilimleri, Ankara: Yargı Yayınevi- Yapıcı, Ş. Ve Yapıcı, M. (2005). Gelişim Ve Öğrenme, Ankara: Anı Yayıncılık- Yavuzer, Y. Ve Diğerleri (Tarihsiz). Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi, Konya: Mikro Yayınları- Yeşilyaprak, B. (Editör) (2002). Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi, 2. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık[/SIZE]