Kpss Coğrafya Türkiyenin Matematik Konumu Türkiyenin matematik konumu 26-45 Doğu meridyenleri ile 36-42 Kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. Dünya’ya göre bu yer de Türkiye Kuzey Doğu yarım kürede yer alır demektir. Peki Türkiye’nin matematik konumunu belirlerken yukarıda bahsettiğimiz paralel ve boylam ne demektir? Paraleller ve özellikleri: Paraleller doğu-batı doğrultusunda konum belirlemek amacıyla çizilmiş hayali dairelerdir. Paralelin bir diğer terim adı da enlemdir. En büyük paralel dairesi ekvatordur , resimde 0 radde ile gösterilen dairedir. Buradan çıkaracağımız bir sonuç vardır, eğer en büyük paralel ekvatorda ise bu Dünya’nın geoid bir şekle sahip olduğu anlamına gelir. Yani Dünya’nın şekli kutuplardan basık ve ekvatordan şişik olarak aklımızda bulunmalıdır. Paralellerin çevreleri Ekvator’dan kutuplara doğru küçülmektedir. ( Yine Dünya’nın yuvarlak bir şekle sahip olduğunu kanıtlar ) Bu esas bilgilerin dışında Kpss sorularında enlemler açısından bilmemiz gereken bazı özellikler vardır, şimdi bunları sıralayalım: – Aynı paralel üzerinde yer saha merkezlerin; * Güneş ışınlarını alış açısı * Aydınlanma ve gece-gündüz süreleri * Yer çekimleri * Herhangi bir paralele olan uzaklıkları * Grup ve Tan zamanları (Yani Güneş’in doğduğu ve battığı vakitler) * Aynı cisimlerin gölge boyları * Çizgisel hızları ( Dünya’da bir yerin ünite zamanda dönerken aldığı yoldur.) her vakit aynıdır ve aynı kalacaktır. – İki paralel arası ara 111 km’dir. İki paralel arasındaki mesafeyi (enlem sayısı x 111) şeklinde bulabiliriz. Örneğin 28 Güney 32 Kuzey enlemleri arası mesafe: 60×111 =6660 Km’dir. * Özel Enlemler: 1) Yengeç Dönencesi: Kuzey yarım kürede güneş ışınlarının dik düştüğü son enlemdir. Yengeç dönencesi sadece 21 Haziranda güneş ışınlarını dik alır. 2) Oğlak Dönencesi: Güney kürede güneş ışınlarının dik düştüğü son enlemdir. Oğlak Dönencesi sadece 21 Aralık’ta güneş ışınlarını dik almaktadır. 3) Kuzey ve Güney Kutup Daireleri: Gece-gündüz sürelerinin 24 saate olaştığı son enlemlerdir. 4) Kutup Noktaları: Güneş ışınlarını en eğik açıyla yer saha bölgelerdi. Kutup noktalarında 6 ay gece ve 6 ay gündüz yaşanmaktadır. 5) Ekvator: Belki de coğrafya dersinde karşımıza en sık çıkan Ekvator Dünya’yı iki eşit parçaya bölmektedir. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınlarını dik ekvatorda saat tam 12:00’de cisimlerin gölge boyları sıfır olur. Tüm bu özel enlemlere bağlı olarak bazı kuşaklar oluşmaktadır. Ekvator ile dönenceler arasındaki kuşak Tropikal Kuşak, dönencelerle kutup daireleri arasındaki kuşak Orta Kuşak ve kutup daireleri ile kutup noktaları arasındaki kuşak ta Kutup Kuşağı olarak adlandırılmaktadır. kuşak Meridyenler ve Özellikleri: Meridyenler de konum belirlemek amacıyla çizilmiş olan hayali dairelerdir ancak doğrultusu kuzey-güney şeklindedir. Meridyenlerin bir diğer ismi de Boylamdır. Başlangıç meridyeninin Greenwich (İngiltere’den) geçtiği kabul edilir. İki boylam arası ara ekvatordan kutuplara doğru azalır ve bunun sebebi Dünya’nın geoid bir şekle sahip olmasıdır. Yine iki boylam arası vakit farkı 4 dakikadır. Peki meridyenler arası vakit farkı kutuplardan ekvatora doğru azalır mı? Hayır. İki boylam arası vakit farkı her yerde aynıdır ve 4 dakikadır. Peki bunun sebebi nedir derseniz çizgisel hızın Dünya üzerinde farklı olmasından kaynaklanır. İki boylam arasındaki vakit farkını bulmak için arada kaç boylam olduğu bulunur ve bulunan sayı 4 ile çarpılır. – Aynı boylam üzerinde yer saha merkezlerin: * Yerel saatleri * Öğle vakitleri * Diğer boylamlarla arasındaki vakit farkı her vakit aynıdır ve aynı kalacaktır. alıntı :kpsskonu